Libër leximi i gjuhës shqipe

FABULA, TEMA DHE IDEJA E VEPRËS EPIKE
FABULA
Fabula është mbarështrimi i ngjarjeve themelore, për të cilën flitet në
ndonjë vepër letrare.
Në vepër hasim edhe ndjenja, përshkrime dhe qëndrime, por fabula
shënon vetëm rrjedhjen e ngjarjeve më të rëndësishme të një vepre letrare.
Në një tekst tregimtar (poemë, roman, tregim etj.) ne dallojmë fabulën
dhe subjektin. Fabula është vetë thelbi i ngjarjes, ashtu si ajo ka ngjarë, në
renditjen e vet logjike e kronologjike. Subjekti është më i gjatë e më i zhvilluar
sesa fabula.
TEMA
Kur analizohet një tekst letrar, në radhë të parë duhet vështruar se cila
anë e jetës është pasqyruar në të. Pra, çdo vepër letrare flet për diçka dhe kjo
ka të bëjë me temën e veprës.
Tema është motivi themelor i një vepre letrare, mbi bazën e të cilit zhvillohet
e gjithë ngjarja. Titulli i veprës letrare rregullisht është në lidhje të drejtpërdrejtë
me temën.
Edhe në jetën e përditshme themi: tema e mbledhjes (e bisedimit), tema
e mësimit, hyri në temë, nuk është në temë etj. Gjatë bashkëbisedimit: folësi
flet për thelbin e çështjes, ndërsa dëgjuesi kupton për se a për kë flitet.
Tema është problemi themelor që pasqyrohet në një vepër letrare.
P.sh.: tema bazë në veprën e Migjenit është padrejtësia, vuajtja dhe mjerimi
i vegjëlisë. Romani "Heshtja e armëve" i Ramiz Kelmendit, për temë ka hakmarrjen,
ndërsa në romanin e Haki Stërmillit "Sikur të isha djalë" tema është
shoqërore dhe bën fjalë për emancipimin e gruas.
IDEJA
Ide është mendimi kryesor që përshkon një vepër artistike, parim
themelor, mbi të cilin mbështetet ndërtimi i saj. Ideja e veprës letrare shpreh
porosinë e tërësishme që vepra ia ofron lexuesit. Bie fjala, ideja e përbashkët
e veprave të Migjenit në prozë e në poezi është kërkesa për ndryshimin e jetës
shoqërore, politike e ekonomike të shoqërisë.
188