Libër leximi i gjuhës shqipe

FJALIA E PËRBËRË
��DETYRË
Lexoni me vëmendje fjalitë e mëposhtme.
1. Gjenerali ishte i gëzuar. 2. Shumë i
gëzuar. 3. As vetë nuk e dinte përse i erdhi
kjo valë gëzimi e papritur. 4. Ky ishte gëzimi
i udhëtarit që gjen një strehë pas një
udhe të rrezikshme në mot të keq. 5. Ajo
gota e vogël e verdhë e konjakut nisi t'i
dëbonte për herë e më shumë pamjen e
irnosur dhe kërcënuese të maleve që edhe
tani në tavolinë e shqetësonte herë pas
here. 6. Befas e ndjeu veten tepër të
fuqishëm. 7. Trupat e dhjetëra mijëra
ushtarëve të futur në tokë, pritën kaq vjet ardhjen e tij dhe ja ai erdhi që t'i
ngrinte ata nga balta dhe t'ua kthente prindërve dhe të afërmve... 8. Ai do të
endej varrezë më varrezë dhe do të gjente të gjithë të zhdukurit.
Ismail Kadare
Shpjegim
Teksti i mësipërm përmban tetë fjali dhe disa dhjetëra fjalë, të cilat
duke u bashkuar për të shprehur mendimet, ndjenjat dhe emocionet e njeriut,
hyjnë në marrëdhënie të ndryshme me njëra-tjetrën.
Nga teksti i dhënë do të shkëputim fjalitë:
Ai do të endej varrezë më varrezë dhe do të gjente të gjithë të zhdukurit.
Ky ishte gëzimi i udhëtarit që gjen një strehë pas një udhe të rrezikshme
në mot të keq.
Të dyja fjalitë kanë nga dy folje në mënyrën dëftore, pra, janë fjali të
përbëra me nga dy pjesë. Që të dyja fjalitë kanë intonacion të përfunduar dhe
na kumtojnë diçka nga realiteti.
Me gjithë gjërat e përbashkëta, fjalitë e mësipërme ndryshojnë nga
njëra-tjetra. Kështu fjalia:
Ai do të endej varrezë më varrezë (dhe) do të gjente të gjithë të zhdukurit
përbëhet nga dy pjesë. Këto pjesë janë të lidhura me lidhëzën bashkërenditëse
dhe. dhe Ato janë të pavarura njëra nga tjetra dhe si të tilla mund të qëndrojnë
edhe më vete, duke u përdorur si fjali të thjeshta.
Fjali e përbërë apo periudhë quhet fjalia që ka dy ose më shumë folje
në njërën nga mënyrat e shtjelluara të foljes. Dallojmë:
1. fjali të përbëra me bashkërenditje dhe
2. fjali të përbëra me nënrenditje.
nënrenditje
114