Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SWIAT MITU - SWIAT WYOBRAZEN<br />
25<br />
interpretacji obraz natury musial bye tu dopelniony 0 elementy niekonstytutywne<br />
dla wyznania wiary i sformulowan dogmatycznych, niemniej<br />
kulturowo waine. Kosmos musial albo ulec specyficznej (akcep tuj~ cej<br />
transcendencj~ sacrum) sakralizacji chrzescijanskiej, albo zostae poddany<br />
radykalnej desakralizacji przy rownoczesnym wyinterpretowaniu zgodnosci<br />
wiedzy swi~t ej i swieckiej . W sredniowieczu Scieraly si~ ze sob~ obie<br />
tendencje z p rzewag~ ogol n~ tendencji pierwszej. Rodzilo to oczywiScie<br />
" napi~ ci a interpretacyjne". Wplyw tradycji naukowo-filozoficznej antyku<br />
zaznaczyl si~ w obu kierunkach hermeneutycznych. Nauka staroZytnych<br />
o przyrodzie wkraczala do szkol sredniowiecza wraz ze star ~ interpret acj~<br />
filozoficzno-religijn~, glownie neop latons k ~ , a ponadto choc w swoim<br />
czasie przeciwstawi ala si~ "ludowej" i "literackiej" rnitologii pozostawala<br />
w szeregu aspektach ich dziedzicem. Wspierala wi~ raczej d~Zen ia do<br />
budowy systeinu kosmologii religijnej z teorill kierowanych przez aniolow<br />
sfer niebieskich, teori~ gradacji zywiolow decyd uj~cej 0 usytuowaniu piekla<br />
i obszarze dzialan szatana, teori ll symbolicznych analogii pomi~ zy<br />
zhierarchizowanymi porzlldkami sakralnego kosmosu etc., niz zeswiecczaj~q<br />
wszechswiat pod stawow ~ tendencj~ Biblii. Zmodyfi kowana kosmologia<br />
antyczna d opelniala przek azan~ w s k~ pym i niejasnym zarysie<br />
kosmolo gi ~ starotestamentowll (se mick~) wnosz'!c do niej wiele korektur<br />
przyswojonych organicznie przez sredniowieczne chrzeScijanstwo. Wprowadzala<br />
jednak do obrazu swiata rowniez pierwiastki, ktorych do konca<br />
nie dalo si~ z tym swiatopogl(!dem uzgodnie - przykJadem spor 0 astrolo<br />
gi ~ . Wszystko to sprawilo, ze rozw6j nauk przyrodniczych w koncu<br />
sredniowiecza i w czasach nowozytnych, przelamuj~cy ramy ustalonych<br />
systemow, byl wprawdzie zwi ~zany z odrodzeniem pewnych kierunkow<br />
wiedzy starozytnej, ale I~czyl si~ r6wnoczesnie z powrotem do zasadniczych<br />
intuicji biblijnych.<br />
Na "masowym" poziomie kultury chrzeScijanstwo bylo dopelniane<br />
wyobrazeniarni czerpane z rOi:nych tradycji lokalnych i z obiegowych<br />
w(!tk6w calej cywilizacji. Re1acje swiatopogl~dowe ukladaly si~ tu w pewnej<br />
mierze analogicznie jak w kulturze "uczonej". Stare wierzenia mozna<br />
bylo w jakichs granicach zinterpretowac jako po prostu "dane" 0 elementach<br />
swiata stworzonego i rz~d z onego przez Trojjedynego Boga. Stosunkowo<br />
latwo ust~powaly przed kosmologi~ antycznCH:hrzeScijanskll wzgl~ <br />
nie wtapialy si~ w ni~ wierzenia dotycZl!ce sfery niebios i podziernia. G orzej<br />
bylo z obszarem samej ziemi. Sredniowieczny ob raz swiata roil si~ od<br />
fantastycznych istot i wcielonych w rozmaite obiekty po t~g pozbawi onych<br />
odniesienia do zawartosci swi~t ych k si~g i koscielnej tradycji. Nie tylko<br />
dziedziczyl je po przeszloki, ale sam je tworzyl i przyjmowal z zewn~trz.<br />
Jest znamienne, ze w r6i:nych okresach sredniowiecza i w r6Znych<br />
srodowiskach - takze "e\itamych" - zjawisko to nie budzilo di ugo<br />
niepokoju religijnego, oraz :i:e w pewnym momencie, czy m owi~c in aczej<br />
- na pewnym "etapie hermeneutycznym" niepokoj taki si~ pojawial. R zecz<br />
wydaje si~ zrozumiala. Trudno bylo zinterpretowac ow~ "maill" lecz i:yw ~
Change language