Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KOSCI6L SREDNIOWIECZNY<br />
35<br />
Ten przydlugi bye moze wst~p jest moim zdaniem zasadny. Nie mozna<br />
siv bowiem upierae, ze wszystkie przytoczone wyzej czynniki nie pozostaj,!<br />
bez wplywu na wspo!czesne widzenie sredniowiecznego Kosciola przez<br />
szersze warstwy spoleczne. A kazdy mediewista z wlasnego doswiadczenia<br />
wie, jak trudno badae jego dzieje sine ira et studio. Nie obca jest mi<br />
swiadomose, ze i niniejszy szkic moze bye dla uwaznego Czytelnika<br />
probierzem, czy pisz'!cy te slowa zdola! si~ oprzee cisnieniu sygnalizowanych<br />
uwarunkowan.<br />
OczywiScie nie podejmuj~ si ~ calosciowej oceny katolickiego Kosciola<br />
tamtej doby, bo kazda taka proba podjvta na kilkunastu stronicach, ktore<br />
mam do zapisania, bylaby z racji zlozonoki problematyki skazana na<br />
niepowodzenie. Chc~ si~ tu podzieIie jedynie pewnymi przemysleniami,<br />
ktorych wspoIn'! cech,! jest szukanie z jed nej strony przyczyn zjawisk, jakie<br />
mialy miejsce w sredniowiecznym KoscieIe, z drugiej zas - identyfikacja ich<br />
konsekwencji wykraczaj~cych poza t~ epokv.<br />
Rozpoczqe trzeba od konstatacji, ktora nie wywoluje sprzeciwow, iz<br />
KoSciol sredniowieczny by! inny ad staroZytnego. Wi~ksza cz~se romic<br />
byla wszakZe wynikiem naturalnego procesu historycznego rozwoju, ktoremu<br />
Kosciol, jako spolecznose wiemych zyj,!ca w zmieniaj,!cych si~<br />
uwarunkowaniach, takze pod legal - i podlega po dzien dzisiejszy. Do tej<br />
grupy przemian zaliczye naIezy mivdzy innymi rozwoj i rozbudowv<br />
pionowych stru ktur Kosciola, a wi~c pojawienie si~ nowych urz¢ow<br />
i stopni hierarchicmych, z kardynaIami, pralatami i kanonikami na czele,<br />
uzupelniajqcych diakonat, prezbiterat i episkopat - ogniwa Kosciola funkcjonuj,!ce<br />
juz wI wieku; rozwoj prymatu biskupa Rzymu, papieza - patriarchy<br />
calego Zachodu, wraz z dopelnieniem jego uprawnien jurysdykcyjnych;<br />
ewoIucj~ monastycyzmu zachodniego, kt6ry w wiekach srednich coraz<br />
bardziej rowil siv od wschodniego nie tylko regulami zakonnymi, ale<br />
i stopniem klerykalizacji wspoInot, czyli coraz czt;:stszym przyjmowaniem<br />
przez jej czlonkow swi ~cen kaplanskich w opozycji do monastycyzmu<br />
wschodniego, zasadzaj,!cego sit;: w dalszym ci,!gu na spolecznosci laickiej.<br />
Proces historycmego rozwoju nie mog! omin,!c i kultu. Wieki srednie<br />
ubogacily go 0 nowe eIementy, gesty i modIitwy, a wystroj swi'!tyn,<br />
stanowiqcy jego wain,! otoczkt;:, przeszedl takZe czteste i istotne zmiany,<br />
kt6re nie byly tyIko wynikiem rozwoju architektury, dominacji kolejnych<br />
styI6w ale i mutacji religijnej mentalnosci i duchowoSci. Liturgia eucharystyczna,<br />
choc pozostawala nadal fundamentaInym i jedynym obowi'lZkowym<br />
zgromadzeniem swi~tej wsp6Inoty Kosciola i na progu XI wieku<br />
zostala w calej Europie (z wyl,!czeniem swiata bizantyjskiego, gdzie<br />
obowi'lzywal ryt inny) zunifikowana w swej lacinskiej wersji jvzykowej<br />
i rycie rzymskim, obudowana zostala ci esz~cymi siv duz,! frekwencj,!<br />
nabozenstwami na cZeSc swit;:tych, ktorych kult szybko wzrastal.<br />
Nie mow a jednak nie dostrzec przemian innych, bardziej adbiegaj'lcych<br />
ad ....i zji i praktyk Kosciola trzech pierwszych wiek6w, a wive<br />
an i rniemego bogacenia sit;: koScielnej hierarchii, ubiegania sit;: przez Stolicy
Change language