You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
32 ROZMOWA Z JERZYM KLOCZOWSKIM<br />
Oczywiscie, by! taki nurt w sredniowieczu, wynikal z pewnej potrzeby,<br />
z nacisku spolecznego. Mnisi w Guny mieli si~ modlic niemal bez przerwy,<br />
modlitwa podtrzymywala swiat, zadna czynnose nie mog!a si~ obejse bez<br />
modlitwy. Krol nie mogl wyruszyc na wypraw~ bez uprzednich modlow.<br />
Na modlitw~ liturgicznq bylo ogromne zapotrzebowanie spoleczne.<br />
Ale istnialy rowniez zupelnie inne nurty pobomoSci. Weziny na<br />
przykJad swi ~tego Wojciecha - on zaczql odczytywae Ewangel i~ winny<br />
sposob. Dla niego idealem byl pokora, prostota i misj a na wzor Chrystusa,<br />
bez zbrojnego poparcia. Podobnie wspolnoty zebrzqce - uczye slowem<br />
i przykJadem, bez majqtku i sily, w duchu Ewangelii.<br />
Istnialy wi~ bardzo r6Zne formy pobomoSci - widae to na przykladzie<br />
swi~tych . W sredniowieczu bogactwo form Zycia religijnego bylo bardzo<br />
duze, nie moma go sprowadzae do jednego modelu. Z jednej strony<br />
w¢rowni ewangelizatorzy, z drugiej spolecznosci 0 dose sztywnej strukturze,<br />
w ktorych sakramenty bardzo silnie Iqczq si ~ z obyczajami. W tradycyjnym<br />
spoleczenstwie sredniowiecznym obyczaj stawal si ~ czynnikiem podstawowym,<br />
obyczaj zsakralizowany przez sakrament. Istnialo tu wyraine niebezpieczenstwo<br />
utoi:samiania chrzdcijatistwa z obyczajem, Z pewnymi formami<br />
Zycia spolccznego. Chrzescijanstwo stawalo si~ poniekqd "obywatelstwem",<br />
kto nie przestrzega! chrzdcijanskich obyczajow tracil prawa obywatelskie,<br />
wylqczal si ~ ze wspolnoty. Wylamanie si~ z obyczaju bylo bardzo trudne.<br />
Weimy np. maiZenstwo - powinno one bye dobrowolnym zwiqzkiem<br />
wolnych osob, ale w praktyce bylo to prawie niemoZliwe. 0 mali:enstwie<br />
decydowaly wzgl¢y polityczne, panstwowe, ekonomiczne czy tei: rodzi1Ule.<br />
Presja obyczaju tlumila wolnose osobistq, wolnosc wyboru partnera czy tez<br />
sposobu Zycia, duchowej drogi. ChrzeScijaninem bylo si ~ z urodzenia, a nie<br />
z wyboru. Powstawanie romych wspolnot bylo zapewne takZe reakcjq na to<br />
chrzdcijanstwo masow~byczajowe.<br />
Musimy wi~ widziee calq zlozonose sredniowiecza, nie idealizowae go<br />
i nie oczerniae, a przede wszystkim widziee dynamik~ n ap i~e, ktore je<br />
charakteryzowaly.<br />
Sredniowiecze jest okresem wielkich syntez teologiczno-jilozoflCznych, pewnych<br />
calosci swiatopoglqdowych opierajqcych sif zarowno na Objawieniu jak<br />
i na wiedzy naluralnej. Odpowiadaly one na potrzehf sensu i harmonii,<br />
jasnego widzenia miejsca i celu czlowieka. Dzisiejsza kultura wydaje sif<br />
zaprzeczeniem takiej harmonii, jest ana w niej jakby z zalozenia niemozliwa.<br />
Ale czy nie jest konieczna?<br />
I znowu trzeba wrecie do zlozonosci tzw. sredniowiecza. Mowi~ "tak<br />
zwanego", bo ten termin wyrosl z polemik XVII i XVIII wieku, dzis si~ go<br />
kwestionuje. W tym tak zwanym europejskim sredni owieczu mamy tak<br />
rozne okresy, ze trudno je obejmowae jednq nazwq. Najciekawszy byl<br />
okres XII i XIII stulecia, okres wzrostu Europy, prawdziwy skok<br />
cywilizacyjny. Charakteryzowala go wiara, ze mozna tu, na ziemi, stworzye
Change language