You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
AD IMAGINEM DEI<br />
61<br />
podobnie jak w sztuce wczesnochrzescijanskiej, ze Scislym zwillZkiem<br />
pomi~zy podstawowymi typami wizerunku czlowieka i wizerunku Chrystusa.<br />
Artysta z Lindisfarne, tworzllC swoj nowy obraz czlowieka, pOslugiwalby<br />
si{: rownoczdnie lub I,!:czylby dwa z glownych motywow sztuki<br />
wczesnochrzdcijarrskiej: wizerunek Chrystusa na tronie oraz chrzeScijanskiego<br />
filozofa czy m~rca siedzllcego na swym krzdle.<br />
Nie wdajllc si{: w problemy zwillzane z karolinskimi miniaturami<br />
ewangelistow oraz z Maiestas Domini, przeanalizuj{: kr6tko przedstawienie<br />
stworzenia Adama i Ewy w karolinskich iluminacjach z Biblii. Tutaj<br />
zwillzek pomi{:dzy wizerunkami czlowieka i jego Stworcy jest rownie<br />
wyrainie dostrzegalny, jak w sarkofagach wczesnochrzdcijanskich. Istniejll<br />
po temu racje. Wilhelm Kohler dowi6dl, ie Biblia Grandval z Londynu<br />
i Biblia Vivian' z Paryia, obie ze szkoly w Tours, z:-.ieine Sll od wczesnochrzeScijanskiej,<br />
ilustrowanej Biblii z pierwszej polowy pilltego wieku.<br />
W obu tych Bibliach, podobnie jak w nieco pozniejszej z San Paolo<br />
fuori Ie mura, stworzenie Adama i Ewy zostalo przedstawione zgodnie<br />
z ikonografill wczesnochrzeScijanskll: Bog Stworca pojawia si{: w postaci<br />
boskiego Siowa, Chryst usa. Chrystus ten jest rownie mlodzienczy jak<br />
Adam. Jest Bogiem, ale rna takie same rysy jak czlowiek, ktorego stworzyl.<br />
Jak na sarkofagach wczesnochrzdcijanskich, tak i na miniaturach karolinskich,<br />
Bog i czIowiek mogll wygilldac tak sarno, poniewai Bog mial przyjllc<br />
cialo ludzkie.<br />
Proces wchlaniania przcz mabrstwo stylu i ikonografIi poinoklasycznej<br />
i wczesnochrzdcijanskiej, ktory zaczyna si{: z Ewange1iarzem z Lindisfame<br />
przy koncu wieku siodmego, a sWll kulminacj{: osillga w zadziwiajllcyrn<br />
ldasycyzmie wiedenskiej Ksi(?gi Koronacyjnej na poczlltku dziewilltego,<br />
stanowil jednll z wielkich zdobyczy renesansu anglo-saksonskiego i karolinskiego.<br />
Wraz z odnowieniem wplywu klasycznego nie powinnismy<br />
przeoczyc rowniei pewnego odrodzenia w sztuce "wcieleniowego" aspektu<br />
wizerunku czlowieka. Ale znowu, nie byl to jedyny kierunek rozwoju,<br />
a wkrotce na czolo mial si{: wysun'!:c aspekt duchowy.<br />
Od czasow Grzegorza WieJkiego mysl zachodnia kladla wi{:kszy nacisk<br />
na dydaktycznll rol{: obrazu w sztuce, nii mysl wschodnia, w rezultacie<br />
czego wczesnosredniowieczna sztuka zachodnia jest na ogol zarowno silnie<br />
symboliczna, jak i eschatologiczna w charakterze: jest to j{:zyk wizualny,<br />
a rownoczdnie sugestia rzeczy niewidzialnych, ktore dopiero majll nadejsc.<br />
Jest prawdll, ie w sporze z obrazem bizan tyjskim teologowie karolin·<br />
scy, zwlaszcza autorzy Librorum Caro/inorum, odnosili si{: z dezaprobatll<br />
do wsze1kich przedstawien sztuki; uznawali ich wartosc dydaktycznll,<br />
a nawet dekoracyjn,!:, ale jako srodki wyrazu dla tego co boskie i swi{:te<br />
uwaiali je za pozostaj'!:ce daleko w tyle w porownaniu z j~zykiem<br />
i literaturll. Obraz i podobienstwo mi~dzy Bogiem a czlowiekiem, ktore jest<br />
natury duchowej, bylo zdecydowanie przeciwstawiane podobienstwu mi~dzy<br />
czlowiekiem a obrazem czlowieka tworzonym przez artyst~. To<br />
ostatnie pojmowane bylo jako czysto cielesne, jako ie w obrazie moina
Change language