You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
AD IMAGlNEM DEI<br />
59<br />
podobienstwo jest tym samym, co liczbowa odpowiedniose. W naturze<br />
i sztuce oznacza to najczysciej liczbowe proporcje miydzy calosci,! a czysciami.<br />
W ten sposob pojycie podobienstwa moma przeniesc w dziedziny<br />
matematycznego piykna; i bez w'!tpienia na Zachodzie myslenie zgodne<br />
z lini,! augustynsk'! wplynylo na abstrakcyjne widzenie wszystkiego, co rna<br />
zwi,!zek z pojyciem obrazu.<br />
Rosn,!ca abstrakcyjnose obrazu czlowieka da siy zauwaZye we wczcsnosredniowiecznej<br />
sztuce zachodniej nawet w tych rejonach, gdzie szczegolnie<br />
silne byly tradycje i wplywy starochrzdcijanskie i bizantyjskie, jak to mialo<br />
miejsce w Rzymie. Moma to zilustrowae przykladami z papieskiej<br />
ikonografii portretowej od szostego do dziewi,!tego wieku, gdzie w wizerunkach<br />
Pelagiusza II, Grzegorza Wielkiego, lana VII i Pasch alisa I daje<br />
siy spostrzec coraz bardziej trojk,!tny ksztalt twarzy.<br />
lednakze nie sposob dokladnie ocenie, jaki wplyw augustynska teoria<br />
obrazu i pod obienstwa, a zwlaszcza jego doktryna bosko-ludzkiego obrazu<br />
i podobienstwa, wywarla na wczesnosredniowieczn,! sztuky zachodni,! jako<br />
calosc. CZysto trudno oddzielie cechy w sposob istotny zachodnie od<br />
periodycznego wplywu bizantyjskiego wizerunku czlowieka; silne elementy<br />
duchowe tego ostatniego r6wniez, jak widzielismy, mogly zrnierzae ku<br />
ekspresji abstrakcyjnej, jakkolwiek nieco innego rodzaju. Ponadto barbarzynskie<br />
narody zachodnie wkraczaly w historiy chrzescijansk,! ze swym<br />
wlasnym abstrakcyjnym stylem, kt6ry mial siy nierozdzielnie zrnieszae<br />
z r6znymi typami uduchowionego i mniej lub bardziej abstrakcyjnego<br />
stylu, juz rozwiniytego na chrzeScijanskim Wschodzie i Zachodzie.<br />
Nawi:g ujy tu nie tyle do skrajnej abstrakcji, jak,! znajd ujemy na<br />
przyklad w niekt6rych wytworach sztuki irlandzko-saksonskiej, takich jak<br />
slawny symbol ewangelisty z Book ofDurrow z konca si6dmego wieku, czy<br />
Mateusz z Kodeksu nr 51 z Sankt-Gallen, z przelomu wieku 6smego,<br />
w ktorych postae ludzka, chociaz ostatecznie uksztaltowana w oparciu<br />
o wzory poinoklasyczne, tonie w nieskrypowanej grze fantazyjnej ornamentyki.<br />
Chcialbym raczej zwrocie uwagy na te epokowe wyd arzenia<br />
w zachodniej sztuce sredni owiecznej, gdzie artysci barbarzynscy, czyli nie<br />
z regionu Morza Srodziemnego, zdobyli siy na pierwsze proby stworzenia<br />
- dla swych nowo nawroconych rodakow - lepiej daj,!cego siy rozpoznae<br />
wizerunku czlowieka, tak by swiyta tresc chrzeScijanstwa mogla zostae<br />
przedstawiona wizualnie zarowno w swych naturalnych, jak i nadprzyrodzonych<br />
aspektach.<br />
Bye moZe najwiyksze z tych wydarzen to ilustracja z Ewangeliarza<br />
z Lindisfarne, z portretami czterech ewangelistow, pochodz,!ca z ostatnich<br />
lat siodmego wieku. Sw. Mateusz z Lindisfarne stanowi swiez,! prob¥,<br />
zarowno w zestawieniu z innymi irlandzko-saksonskimi przedstawieniami<br />
ewangelist6w, jak i w porownaniu z postaci,!, ktor,! mozna by nazwae<br />
blizniacz,! z Codex Amialinus w Biblioteca Laurenziana we Florencji,<br />
z kt6r'! I'!czy go wspolne :hodlo. Zrodlem tym byl bez w'!tpienia wizerunek<br />
Ezdrasza w jednej z zaginionych dzis Biblii Kasjodora, prawdopodobnie tej
Change language