You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KOSCl6L SREDNIOWIECZNY<br />
37<br />
Na tym jednak nie konczy si~ bilans strat KOScioia sredniowiecznego<br />
stanowil!cych poklosie jego dzialan w nowych uwarunkowaniach. Przenosz,!c<br />
metody stosowane w swieckiej codziennosci, kt6rl! kreowal, do<br />
dzialan wewn~trznych, KOSci61 podjl!1 duze ryzyko grozl!ce niepowodzeniami,<br />
komplikacjami, a nawet utratl! autorytetu jako instytucja religijna.<br />
Tak bylo u kresu W~r6wek Lud6w, gdy Kosci61 podj,!1 trudne ze<br />
wzgl~u na barier~ j~zykow,! dzielo nawracania narod6w. Owszem,<br />
w cz~sci posluzyl si~ gorliwymi i odwaznymi misjonarzami, kt6rzy<br />
pr6bowali przekonac do wiary w Chrystusa, a raczej do koniecznosci<br />
porzucenia swoich bogow. Ale gdy gin~li smiercil! m~zensk,! albo ich misje<br />
okazywaly si~ malo skuteczne, KOSci61 nie protestowal przeciw uiyciu<br />
brutaInych niekiedy nacisk6w ze strony nawr6conych juz wladc6w.<br />
Tak bylo L p6iniej przy zwalczaniu heretyk6w. Rozcil!gni~ty w XIII<br />
wieku na caly Kosci61 s:td inkwizycyjny, choc przestrzegal okreSlonych<br />
przepisow procesowych, odpowiadaj'lcych owczesnym nonnom, w identyfikacji<br />
bl~nowiercow, powierzajllC przesluchania dominikanom prezentujl!cym<br />
znacznie wyzszy poziom intelektuaInego przygotowania niz szeregowy<br />
kler diecezjalny, tylko fonnalnie pozostawa! wieroy starozytnej zasadzie<br />
Ecclesia ahhorret a sanguitu! (Kosci61 wzdryga si~ przed przelewaniem krwi)<br />
przekazujl!c winowajc6w wladzom swieckim dla wykonania wyroku.<br />
, W obydwu przypadkach skutecznosc tych metod byla w'!tpliwa. Co<br />
prawda Europa zostala szybciej schrystianizowana, a herezje zepchni~te<br />
zostaly na jej margines. Ale odbilo si~ to na jakoSci wyznawanej wiary,<br />
w ktorej do konca sredniowiecza trwaly poganskie przezytki, a hcrezji nie<br />
wYt~piono, bo nie pochylono si~ z nalezyt'! uwagl! i cierpliwosci,! nad ich<br />
przyczynami.<br />
KoSci61 przy tak pFOwadzonej chrystianizacji i przy zwalczaniu bl~nowierc6w<br />
mial, jak si~ wydawalo, wsparcie w ewangeliC2l1Ych cytatach.<br />
W pierwszym wypadku byl nim nakaz Chrystusa "IdZcie na caly swiat<br />
i gloScie Ewangeli~ wszelk.iem u stworzeniu" (Mk 16, 15). W drugim moma si~<br />
bylo odwolac do przypowieSci Jezusa 0 krolewskich godach. Gdy zaproszeni<br />
nie przybyli, rozkaZal pan swemu sludze: "Wyjdz na drogi i mi~zy oplotki<br />
i zmuszaj do wejScia, aby dom m6j byl zapelniony" (Lk 14, 23).<br />
Ale nie mOma nie zauwazyc, ii owe wersety Dobrej Nowiny, w tym<br />
i slowa "zmuszaj do wejscia", interpretowane byly w duchu tej epoki, ktora<br />
prawd~ 0 tym, ie poza KOSciolem nie rna zbawienia (Extra Ecclesia nemo<br />
salvatur), rozumiata jako wielki obowi,!zek wprowadzania wszystkich<br />
pogan i heretykow wSzelkimi dost~pnymi srod kami do KOSciola, by<br />
zabezpieczyc im zbawienie, czyli wartosc najwi~ksz,!, na podobienstwo<br />
Noego ratujl!cego od zaglady wsze1kie stworzenia na pokladzie arki.<br />
W poszukiwaniu g~bszych uwarunkowan takiej wizji KOSciola, dysponujl!cego<br />
bogactwem srodk6w do zbawiania czlowieka, niepodobna<br />
przeoczyc zjawisk, kt6re jl! wywolaly. Mam tu na mysli sredniowieczny<br />
dom europejski wypeln40ny od samych jego pocz'!tk6w szcz~kiem or~Za,<br />
w kt6rym miecz byl symbolem prawa i suwerennosci, m~stwa i wladzy,
Change language