ROSETTA_MAGAZINE_201303

114
Burada iki özne arasındaki dikey sıçrama da temayı vurgulayan
bir tekniktir. Cemal Süreya’nın birçok şiirinde karşımıza çıkan
“hazırlayıcı dizeler” bu şiirde de şiirin ilk bölümünde gösterir
kendini. “Mutsuzluk” ve “ çözümsüzlük” ekseninde örülen şiirde
ulaşılmak istenen asıl özne “Birinin Grönland’ı olmaya hazırlanan
ipekböceği sesli kadın”dır. Somut izlenimler, hareketli ve
değişken yapıyı sabit mekâna taşır. Grönland’ın coğrafi kimliğiyle,
“ipekböceği sesli kadın” dışsal öğeler bakımından birleştirilir.
Buradaki dışsal öğeler, 2 175 600 km²lik alanıyla dünyanın en
büyük adası olan Grönland adasıdır. Yerleşik hayatın yok denecek
kadar az olduğu bu buzul ülkesi, dünyanın en önemli coğrafyası
olması bakımından önem taşır. Şiirde “birinin” diye belirtilen ve uç
nesnenin Grönland’ı olmaya hazırlanan kadına yüklenen bu özellik
de insan-doğa ilişkisinin Cemal Süreya’daki etkisini göstermesi
açısından önemlidir.
Şairin, uzak coğrafyaları işaret ettiği şiirlerinden biri de
“Üvercinka”dır. Anlatıcının kadınla olan İlişkisinin bir yerde çakılı
kalmayarak, uzak coğrafyalara götürüldüğü ve bunu sadece
anlam kaygısıyla değil biçim kaygısıyla da ördüğü görülecektir.
Yaşanan aşkın ve seksüalizmin kadının nitelikleriyle doğru orantıda
aktarıldığı şiirde, uzak coğrafyanın “ezilmişlik” ve “geri kalmışlık”
bağlamında önemsendiği de düşünülebilir. Beş bölüme ayrılan
şiirin son bölüme kadar olan kısmında anlatıcı yaşadığı aşkı
tüm dünyaya aktararak “kadını, âdeta bütün dünyaya açılmanın
merkezi haline getirir.”
“Sevişmek bir kere daha yürürlüğe giriyor
Bütün kara parçalarında
Afrika dâhil”
[…]
“Her telinin içinde ayrı bir kalp çarpıyor
Bütün kara parçaları için
Afrika dâhil”
[…]
“En tanınmış kırmızılarla açan
Bütün kara parçalarında
Afrika dâhil”
13 Kaplan 274.
[…]
“Zaten bizi her gün sabahtan akşama kadar kurşuna
diziyorlar
Bütün kara parçalarında
Afrika dâhil”
[…]
“Asıl yoksulluk ondan sonra başlıyor
Bütün kara parçalarında
Afrika hariç değil”
“Lâleli’den dünyaya doğru giden bir tramvaydayız.”
“Mısraında dikkate şayan bir mekân genişlemesine şahit oluyoruz.
Bu genişleme şairin sevgilisine karşı duyduğu aşkla ilgilidir. “ 14
“Di Gel” şiirinde coğrafyanın harita üzerindeki uç noktaları bir
ilişkinin yapısını anlatır düzeydedir:
“Hem ayrıldık hem de öldük
Kimimiz haritanın bir ucunda, kimimiz öbür.” 15
Cemal Süreya’da belirsiz, kimliksiz ve aidiyeti olmayan coğrafyanın
içinde de gezinir kadın. Yaban dünyanın nitelikleri şiirde özneyle
buluşur. Öznenin bu nitelikleri anlatıcının iç dünyasındaki
belirleyicilerle açıklanmaya çalışılır. “Kaçak”ta örneklenen bu
durum kadınla yaban dünya arasındaki iletişimi açıklar ve sonraki
aşamada anlatıcıyla şiire özne olan kadın bütünleşir:
“Küçük kızları ve ölümü kuşatır yüzü
Önce küçük kızları sonra ölümü
Yıkar yüreğime öptükçe
Ağzındaki yükü
Dağlar ovalar ve atın terkisinde
Önce dağlar ovalar sonra atın terkisinde
Sarılır eşkıyama türkümü söylerim
Bembeyaz bir kadın halinde” 16
“Yazmam Daha Aşk Şiiri”nde uzak coğrafyadan yakın coğrafyaya
14 Mehmet Kaplan, ibid.
115