ROSETTA_MAGAZINE_201303

90
TÜRK EDEBİYATININ GELECEğİ
Doğan HIZLAN Turkey
Eğer her konuda küresel ölçütleri
ve standartları örnek alıyorsak, bu
ölçülere vurulduğunda Türk edebiyatı
bugün dünya ölçeğinde bir edebiyattır.
Dil engelini unutmayalım ama bugün
çeviriler aracılığıyla bu engel büyük oranda
aşılmaktadır.
Batı bizim edebiyatımıza nasıl bakıyor,
hangi kitaplar ilgi görüyor?
Bu açıdan değerlendirdiğimizde, ülkedeki
okurlarla batılı okurlar arasında beklenti
farkları olduğunu anlıyoruz.
Bir edebiyat o ülkenin toplumsal, siyasal
tarihini yansıtır. Ayrıca coğrafyasının da o
edebiyatta temsil edilmesi gerekir.
Özellikleri sıraladığımızda Batı biraz
oryantalist bir yaklaşımla edebiyatımıza
bakıyor. Oysa bizim edebiyatımızın bu
akımın yanı sıra başka özellikler taşıdığını
hepimiz biliyoruz.
Batıda en çok okunan yabancı edebiyat
eserlerinin niteliği üzerine biraz
düşünmeliyiz.
Sömürge ülkelerinin edebiyatçıları, batı
ülkelerinde yaşıyorlar ve kendi ülkelerini
anlatıyorlar. Onlar da eski sömürgelerinin
halkını, sorunlarını, durumunu anlatan
eserlere büyük ilgi gösteriyorlar. Ama
onlara benzeyen yazarlar pek ilgilerini
çekmiyor, çünkü “zaten bizde böyle bir
edebiyat var,” diyorlar.
Her türlü ödülü verirken bunu
düşünüyorlar. Nobel verirken bile bunu
göz önünde bulunduruyorlar. Ben bu
özelliklerin bulunmadığı edebiyatın da
dışarıda ilgi görmesini istiyorum.
Son yıllarda birçok yazarımızın
kitapları başka dillerde yayımlandı. Bu
konuda Kültür ve turizm Bakanlığı’nın
kurduğu TEDA’nın etkisi, yararı olduğu
kanısındayım. Ben de değerlendirme
kurulunda bulunuyorum. Bu çalışmalarda
bir ölçüde yazarımız Orhan Pamuk’un
Nobel Ödülü almasının etkisi olduğu
kanısındayım. Ancak bir ülkenin tek
tek edebiyatçılarının ödül almasının o
ülkenin edebiyatının tanınması açısından
çok belirleyici bir yararının olmadığını
söyleyebilirim.
Marquez’in Yüz Yıllık Yalnızlık eseri
yayınlandığında, bütün dünya bu ülkenin
edebiyatını merak etti, birçok yazar bu
merakın ardından Latin Amerika diline
çevrildi.
Gerçi daha önce Asturias Nobel Ödülü’nü
almıştı, tanınma durumu zaten vardı. Ne yazık
ki, Marquez’in bu yaygın etkisiyle, kendi dilindeki
edebiyatçılara ilginin yönelişini Orhan Pamuk’un
Nobel’i sağlayamadı.
Hiç kuşkusuz birçok yazarımız şimdi
yabancı dillere çevriliyor, oralarda
okunuyor.
Kitap fuarlarında yabancı yayınevi
stantlarında bizim yazarlarımızın kitaplarını
görüyorum, bu çeviri hareketi sevindirici
ama orada yayınlayan yayınevlerinin de
tanınmış önemli yayınevleri olması koşulunu
anımsatmak isterim.
TEDA, malî katkıda bulunarak, belli diller
dışında başka dillerde de Türk edebiyat
eserlerinin yayınlanmasını sağlıyor. Usul
şu: Bir yayınevi ile anlaşma yapılıyor,
o kitabın yayınlanması için çeviriye,
basımına ya da başka masraflarına katkıda
bulunuluyor. Dışarıda yayınlanan Türk
edebiyatı eserlerinin çoğu roman, öykü çok
seyrek olarak da şiir.
Oysa benim önerim, mutlaka bir özet
bir edebiyat tarihinin yayınlanması. O
zaman o ülkenin yayıncıları, okurları Türk
edebiyatını bir bütün halinde tanırlar,
seçimleri daha zengin bir liste üzerinden
gerçekleştirilir.
Hiç kuşkusuz Kültür ve Turizm Bakanlığı,
bizim edebiyatımızın, sanatımızın dışarıda
yayınlanması için ekonomik katkılarını
sürdürmelidir. Küçük ölçüde de olsa,
kitap fuarlarında edebiyat ajanslarının
çalışmaları, bu çeviri seferberliği için
önemli bir adımdır.
Gene de dergiler, kitaplar birkaç
dilde yayınlanmalı ki, o dilde kitap
okuyan okurlar, bunları okuyabilsinler,
seçebilsinler, bir yazıdan o yazarın
eserlerine yönelsinler.
Yabancı okurlar en çok şunu bekliyorlar:
O ülkeyi bu kitaplardan tanısınlar, tabii ki
önce iyi bir edebiyat eseri olması şart ki,
mesajını okusunlar.
Yabancı dilden çeviri çok yapılıyor ama
Türkçeden yabancı dillere çeviri yapanlar
arzulanan sayıda değil.
Bizim edebiyatımız dünya ölçeğinde iyi
bir edebiyattır, onun için de bunu rahatça
tanıtabiliriz. Eski yıllarda fuarlarda onların
yabancı dildeki kitapların çevirisi için
anlaşmalar yapardık, şimdi belli ölçüde
biz de kendi yazarlarımızın onların dilinde
yayınlanması için anlaşma yapıyoruz.
Zamanla Türk edebiyatının dünya okurları
arasında daha çok okur kazanacağına
inanıyorum.
91