ROSETTA_MAGAZINE_201303

150
that Baydur, a world citizen, wrote this
play in Madrid when his diplomat wife was
working there.
For the Turkish theatre, Kamyon represents
an important stance and may be taken as a
noteworthy start. Although Kamyon is not a
perfect play in terms of the internalization of
the democracy, dominance of egalitarianism
or the writing of contemporary plays inspired
by traditional theatre, it does have a very
important role in our theatre as a starting
point. The play encourages us to leave aside
deficient and faulty points of view..
Kamyon paved the way for both transferring
the formal elements of the traditional
theatre to contemporary theatre and writing
modern plays with a more democratic
perspective. Kamyon paves the way for
other authors to contribute to modern
theatre. Even The Turkish theatre will long
be grateful to Memet Baydur and his play
Kamyon for his contributions to the craft.
REFERENCES
And, Metin Geleneksel Türk Tiyatrosu [Traditional
Turkish Theatre], İnkilap Kitabevi Yayınları,
Istanbul, 1985.
Baydur, Memet, Toplu Oyunları 3 [All Plays 3], 1st
ed., MitosBoyut Yayınları, Istanbul,1994.
Elveda Dünya ve Merhaba Kainat, Memet
Baydur’un Ardından [Goodbye World, Hello
Universe, In Memory of Memet Baydur], Ed:
Sevda Şener, Ayşegül Yüksel and Filiz Elmas, 1st
ed., MitosBoyut Yayınları, Istanbul, 2002.
Kudret, Cevdet. Karagöz, Vol. I-II, 1st ed., Yapı
Kredi Yayınları, Istanbul, 2004.
Kudret, Cevdet Oratoyunu Vol. I-II, 2nd ed.,
İnkilap Kitabevi Yayınları, Istanbul, 1994.
Nutku, Özdemir, Troya’nın Tahta Atı [The Wooden
Horse of Troy], 1st ed., Şenocak Yayıncılık, İzmir,
2009.
Ulağcı, Serhat, İmgebilim, “Öteki”nin Bilimine
Giriş [Imagology, introduction to Science of the
“Other”], 1st ed., Sinemis Yayınları, Ankara, 2006.
Sahne Dergisi, Ankara, March-April 2011
Yüksel, Ayşegül, Türk Tiyatrosu Üstüne Notlar,
Uzun Yolda Bir Mola [Notes on the Turkish
Theatre, A Break in the Long Journey], 1st ed.,
Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.,
İstanbul, 2011.
The author’s original article was too long. It was
shortened for the sake of space.
GELENEKTEN GELECEğE
TİYATROMUzDA
YOL GÖSTERİCİ BİR OYUN OLARAK MEMET
BAYDUR’UN “KAMYON”U
Hasan Erkek
Modern tiyatromuzu yaratma yönündeki
arayışların ve gelişmelerin temelinde
geleneksel tiyatromuzun biçimsel
zenginlikleriyle, modern Batı tiyatrosundaki
düşünsel, teknik ve estetik yaklaşımları
buluşturma, 57 girişimleri yatmaktadır.
Tiyatromuzda, gelenekten yararlanarak,
modern, çağdaş oyunlar yazma çabası
yeni değildir. Kuramcılar ve uygulamacılar,
geleneksel tiyatromuzdan yararlanarak yeni
bir tiyatro yaratma yönünde eğilimlerini
belirtmiş, görüşlerini sıklıkla ortaya
koymuştur. Geleneksel teknikleri yeni
konularla ve yeni bir ruhla 58 birleştirmenin
önemi üzerinde durmuşlardır.
Uygulamacılar da bu yönlü uygulamalar
gerçekleştirmiştir. Hatırı sayılır denemeler
yapılmıştır. Zengin bir miras barındıran,
Karagöz, Ortaoyunu, Meddah ve Köy Seyirlik
Oyunları, bu denemelere kaynaklık etmiştir.
Bu denemeler geniş bir yelpazeye yayılır.
Kostüm değişikliğinden ibaret olan da vardır,
geleneksel olanı unutturan da. Karagöz’e
gitar ekleyenlere, onu aya götürenlere, pop
şarkılarla süsleyenlere rastlanır. Bunun yanı
sıra, özgün, organik denebilecek denemeler
de az değildir.
Ortaoyunu, günümüz sorunlarıyla
birleştirme çabasının sonucunda birçok
oyun yazılmıştır. Oktay Arayıcı’nın, Rumuz
Goncagül, Vasıf Öngören’in Asiye Nasıl
Kurtulur, Haldun Taner’in Gözlerim Kaparım
Vazifemi Yyaparım, Ayışığında Şamata,
Turgut Özakman’ın, Resimli Osmanlı
Tarihi, Bir Şehnaz Oyun gibi oyunları, Epik
Tiyatrodan olduğu kadar, ortaoyunundan da
hareketle yazılmış oyunlardandır.
Benzer bir durum Karagöz oyunları
için de geçerlidir. Aziz Nesin’in, Yılmaz
Onay’ın, Tekin Özertem’in, Ünver Oral’ın,
Haluk Yüce’nin ve Cengiz Özek’in yazdığı,
geleneksel Karagöz oyunlarına dayanan ve
yeniliğe de perde açan oyunları bu alanda
sayılabilir.
151
Geleneksel tiyatromuzun iki önemli kaynağı
sayılabilecek Karagöz ve Ortaoyunu
üzerine yapılan yeni denemelerin çoğu
biçimsel denemelerdir. Oysa biçimlemede
çok da ciddi bir sorunu yoktur geleneksel
tiyatromuzun. Dahası biçimleriyle ve
teknikleriyle değerlidir ve korunmaya
muhtaçtır. Asıl yeniliğin, içerikte, konularda,
düşünsel temelde, bakış açısında yapılması
gerekmektedir.
Bu yazıda, özellikle Ortatoyunu ve
Karagöz’de oyun kişilerinin nasıl ele alındığı,
nasıl sunulduğu irdelenecek, Memet
Baydur’un bu oyunlardan hareket edilerek
yazılmış olan Kamyon oyununda ele alınan
kişilere getirilen demokratik bakış açısı
üzerinde durulacaktır.
Kentlerde Gelişen Geleneksel
Tiyatromuzun Bakışı
Osmanlı imparatorluğu çokkültürlü
bir toplumdu. Ancak federatif bir
imparatorluk değildi. Çokkültürlülüğü
imparatorluğun büyüklüğünden
kaynaklanıyordu. Ümmetçiliğe karşı
milliyetçilik, aristokrasiye karşı burjuvazi
57 Ayşegül Yüksel, Türk Tiyatrosu Üstüne Notlar, Uzun Yolda Bir Mola, 1.B., (İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş., 2011), s.25.
58 Özdemir Nutku, Troya’nın Tahta Atı,, 1.B., (İzmir: Şenocak Yayıncılık, 2009), s. 66-71.