ROSETTA_MAGAZINE_201303

116
geçen anlatıcı, kadının saçlarını, İstanbul’un çevresini saran
Rumeli’ye benzetir Rumeli’yle dünyanın en güzel kadını arasında
kurduğu bağlantı da şairin mekânsal düzleminin sabit olmadığını,
kimi yerde daralan kimi yerde genişleyen bir yapıda ele alındığını
göstermektedir. Yine daralan mekânda, kadının aşk hızı ivmelenir.
Kadın, yerinde duramayan, yaşanır olma özelliği ile gerçek, atların
rüzgârı kadar süratli yaşayan “kan kadınıdır”.
“Dünyanın en güzel kadını oydu
Saçlarını tarasa baştan başa rumeli
Otursa ama hiç oturmaz ki
Kan kadını rüzgârdı atların
Hep andım ne yaşanır olduğunu” 17
w
“Seviş Yolcu” da anlatıcı hareketli bir mekân içindedir. Her
dizede değişen sahne, şiirin öznesini de okuyucuyu da değişik
coğrafyalara sürükler. Yaşam çizgisiyle zaman çizgisi paraleldir:
“Bir kentin ortasındasın boyuna saatini kuruyorsun
O durursa hayatın da duracak sanki” 18
Evlerden sokaklara yürüyen, oradan Toros ekspresine binen,
bahçelerden, parklardan ve köprülerden geçen anlatıcı bu hareket
içinde aşka da bakım yapılması gerektiğini vurgular. Anlatıcı bir
bilge edasıyla aşka ya da serüvene atılan “yolcu”ya hız kazandırır.
Sürekli değişen mekânın hızıyla yaşamın hızı çapraşık gibi görünse
de anlatıcı burada yaşamla değişken olanı birleştirmeye çalışır:
“Evler eski bir uygarlığın dingin lağımları
Sokaklarsa çatışıyor temizliyor birbirini
Anımsar mısın toros ekspresinden inmiştiniz
Biletlerinizden ibaretti ikinizin de kimliği
Bahçelerden geç parklardan köprülerden geç git
Aşklar da bakım istiyor öğrenemedim gitti
Seviş yolcu büyük sözler söyle ve hemen ayrıl
Uçurumlar birleştirir yüksek tepeleri” 19
Garba düşmenin gurbetle ilgisi olduğunu anlatırken de şiirinde
saklı felsefeyi kendi değerler dizisi (paradigma) içinde vermeye
15 Süreya, Love Words, Come On Come Here 280.
16 Süreya, Love Words, Fugitive 55.
17 Süreya, Love Words, I Won’t Write a Love Poem Anymore 43.
çalışır. GRB kökünden türeyen bu iki sözcük, içinde “garip” olma
düşüncesini de saklamaktadır. Böylelikle garpla gurbet arasındaki
sözsel ilişki, örtük olan duyguyu yani garip olmayı da beraberinde
getirecektir. Bu yaklaşım aynı zamanda “batı kültürü”nü işaret
eder. Cemal Süreya, Batı kültürünün üzerindeki etkisini diğer
şiirlerinden biraz daha farklı bir biçimde özümseyerek kadına
yüklemiştir.
“Gurbet yavrum garba düşmektir gurbet” 20
Sonuç olarak Cemal Süreya şiirinde kadın kendi mekânını dışlayan
ama hep bu mekâna bağımlı bir coğrafyanın yabancılaşmış
bireyi olarak çıkar karşımıza. Her bireyden biraz soluk çalan, her
coğrafyada gezinmek isteyen ve her toplumunun dilinden biraz
anlayandır onun kadını. Öyle ki hiçbir yere bağlı olmadan her
yerin değişik kimliğini üstünde barındırabilecek kadar kimlikli
ve kemiklidir. Cesurluğunu toplum kurallarının dışından alır.
Yalnızdır ama herkesin dikkatini çekebilecek kadar da dişil ve
sosyaldir. Bu yönüyle onun şiirlerinde çizdiği kadın, idealize
edilmiş değil; özlenen kadının görünmeyen atmosferinde dolaşan
bir gölgedir.
Özgür Özmeral
18 Süreya, Love Words, Hey Traveler, Make Love 136.
19 Süreya, Love Words, Hey Traveler, Make Love 136.
20 Süreya, Love Words, Hey Traveler, Make Love 136.
117