A więc oprócz takich postaci jak Cz. Miłosz (Nikeza Pieska przydrożnego w 1998), T. Różewicz (Matkaodchodzi, 2000) zostały wydane w języku litewskimksiążki J. Pilcha (Inne rozkosze i Pod mocnym aniołem,2001), W. Kuczoka (Gnój, 2004), D. Masłowskiej(Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną,2006), A. Stasiuka (Jadąc do Babadag, 2005),W. Myśliwskiego (Traktat o łuskaniu fasoli, 2007),O. Tokarczuk (Prawiek i inne czasy, 1997 i Bieguni,2008), a także książki nienominowane, ale nie mniejciekawe: Andrzeja Sapkowskiego (Miecz przeznaczenia),Andrzeja Zaniewskiego (Szczur), AntoniegoLibery (Madame), Doroty Terakowskiej (Córka czarownic,Ono, Tam gdzie spadają anioły) i inne. Ponieważutwory tych autorów są popularne w literaturzepolskiej, więc ich wydanie w języku litewskim podyktowanebyło oczywiście także względami komercyjnymi,ale chyba nie tylko. Jednakże nie ze względówkomercyjnych po odzyskaniu niepodległościzwiększyło się zainteresowanie literaturą o tematycehistorycznej. Wśród przekładów z języka polskiegopojawiają się powieści o tematyce historycznej i tozarówno dotyczące okresu wspólnej historii polsko--litewskiej, jak też innych okresów. Stąd wśród prezentowanychpo litewsku autorów polskich znalazły się takróżne nazwiska jak: Halina Auderska, Leo Belmont,Józef Ignacy Kraszewski, Zofia Kossak, Teodor Jeske--Choiński, Antoni Marczyński, Adam Czekalski.Dlaczego tak się dzieje? Przekłady literaturypolskiej dokonane przez wspomnianych pisarzylitewskich są obliczone na czytelnika wykształconego,stąd wybór autorów i trudniejszych tekstów,należących do literatury z tzw. górnej półki.Natomiast wydawcę interesuje głównie odbiorcamasowy, więc zatrudnia on często tłumaczy, dlaktórych nie mają znaczenia ani treść, ani waloryartystyczne utworu i wydaje np. Katarzynę Grocholę.Jak zauważa pani dr Teresa Dalecka, wydawnictwaw Kownie są nastawione na bardziej masowegoodbiorcę, podczas gdy w Wilnie wydaje się książkidla czytelnika z większymi wymaganiami.Autorzy przekładów literatury polskiej prezentująinteresy raczej kultury litewskiej niż polskiej. Wynikato nie z chęci zapełnienia luk kulturowych, lecz chodzio wzbogacenie pewnych kręgów tematycznychwłasnej literatury. Wydawcom przyświeca idea przekazaniaw języku ojczystym tego, co w kulturze obcejuważają dla siebie za najbardziej ciekawe. Wybierasię teksty do przekładu nie dlatego, że są reprezentatywnedla kultury, z której się wywodzą, lecz dlategoże ich przekład może wejść w twórczy dialogz literaturą rodzimą, proponując jej nowe wzorce, nowejęzyki, nowe kryteria. Miejmy nadzieję, że i w przyszłościnie tylko prawa rynku będą decydowałyo doborze autorów polskich do tłumaczenia na języklitewski.14
Radovan BrenkusPercepcja literatury polskiejw krytyce literackiej na SłowacjiTwórczość literacka posiada charakterystyczną,a poprzez nieograniczone związki międzykulturowerównież poznawczą i ideową zdolność oddziaływaniana otoczenie. Ciągły proces przenikania, wymianyi konkretyzacji form oraz trendów literackichw świecie kształtuje i ubogaca, konfrontuje i oceniakażdy proces tworzenia poszczególnych dziełw danym kraju. Konkretyzuje także stosunek krytykiliterackiej do powstałych utworów literackich.Tak więc na recepcję literatury polskiej naSłowacji wpływała i wpływa przede wszystkim jejwartość, oczekiwania i odbiór czytelniczy orazzwiązek z innymi dziedzinami życia społecznegom.in. ekonomicznymi, politycznymi itd. W dużejmierze to właśnie społeczne uwarunkowania procesutwórczego, warunki powstawania i rozpowszechnianiapozycji książkowej, jak również konwencjeliterackie (normy, tradycje) wywierają wpływ nakomunikację literacką. Nie jest ona niczym innym jakrelacją, która zachodzi za pośrednictwem utworupomiędzy autorem a odbiorcą, rozumianym w szerokimaspekcie tego słowa. Nie mniejsze znaczeniema także pokrewieństwo zainteresowań społeczeństw,dla których przekłada się dzieło, a zwłaszczasąsiadujących ze sobą, w tym przypadku Polskii Słowacji. Materiałów do badań literackich związanychz popularnością dzieła bądź jej brakiem dostarczająmniej lub bardziej subiektywne odniesieniabadaczy i krytyków literatury. To oni bowiemkształtują standardy, kompetencje oraz obiegi upowszechnianie dzieła, a tym samym określająjego oddziaływanie na życie społeczne danego kraju.W początkowych fazach rozwoju literatury i kulturysłowackiej bodźcem inspirującym był zapewnezwiązek z literaturą i kulturą polską. Ten związekwywierał wpływ na historię i poziom ruchuspołeczno-kulturalnego na Słowacji, kształtowałw twórcach pewne konkretne priorytety i dążenia.Wymieniając pionierów słowackiej literatury, niesposób nie wspomnieć o takich nazwiskach jak: PavolJozef Šafárik, Ján Kollár, Ján Hollý oraz całejplejadzie szturowców i pisarzy Nowej SzkołySłowackiej, do których należeli: Ľudovít Kubáni,Svetozár Hurban, Jozef Škultéty, Pavol OrszághHviezdoslav i inni.W drugiej połowie XIX w. swoje złote lata naSłowacji przeżywała polska proza, z której inspiracjedo swojej twórczości czerpali: Janko Matúška, JánKalinčiak, Ľudovít Kubáni. Z chwilą zmiany zainteresowańz polskiej prozy na poezję polską zaczęłarozwijać się działalność translatorska. Pavol OrszághHviezdoslav tłumaczył lirykę Mickiewicza, Słowackiegoi Norwida, która stanowiła bodziec dla słowackichtwórców poezji – od Lukáča, Beniaka czy Smreka poKatolicką Modernę – którzy czerpali z niej wzorcei tematy.Niepodległość Polski i Czechosłowacji spowodowałazasadniczą zmianę w sytuacji kulturalnej i literackiejna Słowacji. Pomimo tego iż przed twórcamisłowackimi otwierały się ogromne możliwości, niemogli sobie pozwolić na ich nawet częściowe wykorzystanie.Stało się tak z uwagi na nieuporządkowanąsytuację polityczną, ekonomiczną i oświatowąw kraju. Z ich powodu literatura słowacka mocnoucierpiała. Twórcy zaczęli poszukiwać nowych, nieznanychdotąd form przekazu, dotarcia dospołeczeństwa, zaczęli budować nowe kontaktyliterackie w krajach, które były im bliskie i osiągalnew miarę w prosty i szybki sposób. Za głosem AndrejaHlinki, który opowiadał się jednoznacznie za wzorcamiczerpanymi z Polski, a nie z Czech, poszli jegonastępcy: Pavol Čarnogurský, Karol Sidor. Nie bylijedynymi i dlatego bardziej osobiste kontaktysłowacko-polskie przyczyniły się do ochłodzenia sto-MIÊDZYNARODOWY FESTIWAL LITERACKI15
- Page 3 and 4: Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne
- Page 5 and 6: Od redakcjiPrognozy są, paradoksal
- Page 7 and 8: VARIA . . . . . . . . . . . . . . .
- Page 9 and 10: centrum polskości; Gdańsk, Toruń
- Page 11 and 12: Projekt plakatu - Ma³gorzata Go³u
- Page 13 and 14: temu. Wpierw zatem czwartkowe spotk
- Page 15: Przyznanie w 1996 r. Literackiej Na
- Page 19 and 20: je w należyty sposób wykorzystywa
- Page 21 and 22: Karl GrenzlerPolska literatura w Ni
- Page 23 and 24: Anita Kucharska-DziedzicDanuty Most
- Page 25 and 26: wiadczeniem wojny, walki, obozów w
- Page 27 and 28: Marek Grewling***Tutaj nawetzabrak
- Page 29 and 30: yło, ani jednego, omijały to miej
- Page 31 and 32: Oglądałam galerię zdjęć z opis
- Page 33 and 34: KatosHistoria polskiego kina niezal
- Page 35 and 36: metrów. Grzegorz Lipiec nocami mon
- Page 37 and 38: Czesław SobkowiakContinuumŚni si
- Page 39 and 40: i samodzielnie zdobywać świat. M
- Page 41 and 42: działo, a ja byłem spragniony wra
- Page 43 and 44: Kinga MazurZła miłośćZła miło
- Page 45 and 46: okrutnie kłócą, a my podsłuchuj
- Page 47 and 48: Władysław ŁazukaWe mnieBiegną w
- Page 49 and 50: Karol GraczykRedrumW Krzyżu o tej
- Page 51 and 52: czterdzieści. Pomyślałem więc,
- Page 53 and 54: - Nie ma nic gorszego niż możliwo
- Page 55 and 56: - Dzień dobry, wolne? - zapytała
- Page 57 and 58: ca woreczek, zahaczając dłonią o
- Page 59 and 60: Grażyna ZwolińskaTeatr poza teatr
- Page 61 and 62: się nie nudził, nie wychodził z
- Page 63 and 64: to potrafi. To umiejętność warsz
- Page 65 and 66: w razie czego mam. I wcale się cie
- Page 67 and 68:
Beata Patrycja KlaryspotkaniePodsze
- Page 69 and 70:
Zawiera tzw. przyjacielski układ z
- Page 71 and 72:
ozkudłane włosy. „Jakoś zmieni
- Page 73 and 74:
ocznie w bycie codziennym. Stan tak
- Page 75 and 76:
pt. Bunt kur. Autorkę artykułu da
- Page 77 and 78:
którzy po przekształceniu się w
- Page 79 and 80:
Anita Kucharska-DziedzicSzanowny Pa
- Page 81 and 82:
Średniowiecze. Przypominam Panu,
- Page 83 and 84:
towanie całkiem przeciętnego obia
- Page 85 and 86:
udzieli paniom audiencji, w której
- Page 87 and 88:
w różnych życiowych sytuacjach,
- Page 89 and 90:
sich für die Kommunalwahlen aufste
- Page 91 and 92:
Eugeniusz WachowiakBereska - Bjerjo
- Page 93 and 94:
Andrzej Bobrowski, Fundacja dobrego
- Page 95 and 96:
Andrzej Bobrowski, Stan pamięci II
- Page 97 and 98:
Leszek KaniaŚlady pamięciReliefow
- Page 99 and 100:
VARIAWojciech JachimowiczHistoria o
- Page 101 and 102:
awantury. Robił to dość zabawnie
- Page 103 and 104:
antologia pt. Dopowiadanie zieleni,
- Page 105 and 106:
Wiesława SiekierkaAd brewe tempusN
- Page 107 and 108:
RECENZJE I OMÓWIENIANa marginesie
- Page 109 and 110:
tłumaczyć: Głupi Jaś jest męsk
- Page 111 and 112:
charakteru narodowego, jak nie upor
- Page 113 and 114:
„Wenn ein Pole Ihnen die Hand kü
- Page 115 and 116:
jak i wiele wcześniejszych, jest w
- Page 117 and 118:
intymnych, trudnych, wręcz boleśn
- Page 119 and 120:
zozy / Pod nami dzik / barłoży”
- Page 121 and 122:
ZAPOWIEDZI115
- Page 123 and 124:
I Gorzowski Festiwal PoetyckiW paź
- Page 125 and 126:
aktorki - amatorki, a sztukę wyre
- Page 127 and 128:
KSI¥¯KI NADES£ANE10 lat Państwo
- Page 129:
Viktoria KorbUr. się w Kazachstani