sunków czechosłowacko-polskich, a zacieśnieniatych pierwszych zwłaszcza w okresie międzywojennym.Po 1948 r. determinacja słowackich tłumaczyi publicystów sprawiła, że wszyscy związaniz działalnością literacką i budowaniem stosunkówmiędzyliterackich skoncentrowali się na ówczesnychwartościach literatury polskiej. Jakkolwiek głównąrolę w literaturze polskiej odgrywały wówczas ideologiai realizm socjalistyczny, to jednak na słowacką literaturępowojenną niewątpliwie oddziaływały utworyzaliczane do najbardziej wartościowych w Polsce,a więc takie, które daleko i odważnie wykraczały pozawąski, ideologiczny temat bądź zupełnie go omijały.Ich przedstawicielami byli m.in.: Jarosław Iwaszkiewicz,Tadeusz Różewicz, Maria Kuncewiczowa,Bolesław Prus, Jerzy Andrzejewski, Henryk Sienkiewicz,Eliza Orzeszkowa czy Stefan Żeromski. To ichutwory tłumaczyli i propagowali na Słowacji tacyliteraci jak: Andrej Žarnov, Karol Strmeň i Marián Žiar.II wojna światowa nie spowodowała spowolnieniaaktywnej współpracy pomiędzy Polskąa Słowacją ani na płaszczyźnie życia społecznegoi politycznego, ani tym bardziej we współpracy literackiej.W dalszym ciągu w formach książkowych lubfragmentarycznie w czasopismach ukazywały sięprzekłady polskich książek, artykuły o nowościachwydawniczych, recenzje i opinie badaczy literackich.Miesięcznik „Verbum”, który powstał i regularnieukazywał się w Koszycach w l. 1946–1948, a publikowałtłumaczenia polskiej literatury od klasyków powspółczesnych. Tak więc funkcja i miejsce literaturypolskiej w słowackim środowisku literackim były natyle silne, że słowacki badacz i krytyk literackiJ. Kútnik-Šmálov recenzował i tłumaczył niemalże stoprocent polskiej prozy na swój ojczysty język.Kontynuatorem jego starań był J. Bánsky, któryw ciągu zaledwie trzech lat opublikował ponad 30 praco polskiej literaturze i jej przedstawicielach w formierecenzji, esejów, szkiców literackich i artykułów. Miałna względzie głównie inspiracje, znaczenie i możliwościzwiązane z koncepcjami i metodyką w pracachliterackich. Wykazał się autentyczną znajomościąliteratury polskiej i jej miejsca w hierarchii wartości naterenie swojego kraju. Represje, jakie po 1948 r. spotykaływielu, nie ominęły również i jego. Poświęcił sięwówczas bez reszty opracowaniom i tłumaczeniuliteratury polskiej. Tak było do 1955 r., kiedy to Bánskyotrzymał nową szansę i postanowił ją wykorzystać.Z uwagi na setną rocznicę śmierci Adama Mickiewiczarok 1955 został ogłoszony Rokiem Mickiewiczana Słowacji. J. Bánsky wniósł w te obchody największywkład. Wydał wiele cennych prac, monografii i bibliografiio głównym przedstawicielu polskiego romantyzmu,a uwieńczeniem jego starań było przybliżenieSłowakom utworu Ballady i romanse pióra polskiegowieszcza narodowego. Rok Mickiewiczowski spowodowałdrugi, bardzo pozytywny przełom w polonistycena Słowacji, gdyż w 1957 r. w Bratysławiepowołano do życia pierwsze studium języka polskiegoi literatury.Już na początku lat 60. w Słowackiej AkademiiNauk rozpoczęto prowadzenie badań nad historycznoliterackimizwiązkami pomiędzy Polską i Słowacją.Bazę faktograficzną kompletowano przywspółpracy polonistów i slawistów polskich, takichjak: Maria Bobrownicka, Marian Szyjkowski, JulianKrzyżanowski oraz czeskich: Milan Kudélka, OtakarBartoš i Karel Krejčí. Pierwsze rezultaty dotyczącemetodologii pojawiły się już w 1966 r. w wielu pracachzbiorowych. Jedną z nich była praca zatytułowanaVzťahy slovenskej a poľskej literatúry od klasicizmupo súčastnosť (Stosunki literatury słowackiej i polskiejod klasycyzmu po współczesność), którazostała opublikowana w „Slavii” i kolejno w czasopismach:„Slovenská literatúra”, „Slovenské pohľady”,„Romboid” na Słowacji oraz „Prace polonistyczne”,„Slavia Occidentalis”, „Zagadnienia RodzajówLiterackich” w Polsce. Rok później zakończyły sięprace mające na celu stworzenie metodologii i komparatystykitypologicznej. Model tej ostatniej opracowałDionýz Ďurišin, który do badań i interpretacjizwiązków literackich sukcesywnie wykorzystywałapolonistyka na Słowacji. Niestety samo porównanienie wystarczało. Stworzenie typów wyrazu literackiegolub jednostki było dla Ďurišina barierą nie dopokonania. W sukurs przyszli mu polscy teoretycygenologii. Opracowali rodzaje i gatunki literackieprzyjęte jako typy wyrazu literackiego. W taki sposóbpowstał twór symbiotyczny modelu teoretycznegoĎurišina z genologią porównawczą Polaków ubogaconyo wersologię porównawczą (Viktor Kochol,František Štraus), stylistykę konfrontatywną (JánSabol, František Miko), teorię metatekstu i komunikacjiliterackiej (Peter Liba i Anton Popovič) orazteorię przekładu i recepcji literackiej jako częściowychpoddyscyplin komparatystycznych (Anton Popovič,Ján Koška, Peter Liba). Tym samym słowaccy translatorzydostali do ręki odpowiednie narzędzia i zaczęli16
je w należyty sposób wykorzystywać w swoich pracachprzekładowych. Należy tu podkreślić, iż (opróczwymienionych powyżej) do uznanych tłumaczy literaturypolskiej na Słowacji należą również: JozefMarušiak, Vlastimil Kovalčík, Peter Milčák i KarolChmel, którzy w znamienny sposób przyczynili się dowypromowania literatury polskiej w swoim kraju.Błędnym byłoby w tej chwili stwierdzenie, żeobecnie współczesna literatura polska nie jest naSłowacji przekładana. Można jednak konstatować,że w porównaniu z przeszłością nastąpiła stagnacja.Publikuje się bowiem nieco mniej polskich książekw przekładzie na język słowacki niż miało to miejscedo 1989 r., a więc jest jej stanowczo za mało. Takasytuacja nie jest uwarunkowana bynajmniej brakiemzainteresowania słowackich translatorów bądźczytelników nowymi polskimi dziełami na wewnętrznymrynku księgarskim, ale uzależnieniem odwarunków ekonomicznych, z którymi borykają sięsłowackie wydawnictwa. Chociaż z polskiej literaturyna język słowacki zostały przetłumaczone dziełatakich znakomitych polskich autorów jak: Z. Herbert,W. Szymborska, Cz. Miłosz, T. Różewicz, T. Konwicki,W. Myśliwski, Z. Domino itd., to jednak brakujetytułów i nazwisk „ukrytych” polskich autorów,którzy w swojej twórczości prezentują wysoki literackikunszt, a co za tym idzie, osiągają europejskipoziom. Uzupełnienie tych braków stanowi wyzwaniedla słowackich translatorów dzisiaj i naprzyszłość.Andrii BondarPolacy po ukraińsku.Co już jest i co tłumaczyć?Nie przesadzę i nie pomylę się, iż tekstów literaturypolskiej wystarczy chyba na kilka pokoleńukraińskich tłumaczy. Ciekawie jednak, co stanowidla aktualnej ukraińskiej kultury największe zainteresowanie,co jest potrzebne, co przemawia i odpowiadana ważne pytania? Czyli, co trzeba tłumaczyćtutaj i teraz, a nie to, co jeszcze poczeka na następnepokolenia.Pierwsza kategoria tekstów zdaje się dla mnieoczywistą. Jest to współczesna literatura polska,która na Ukrainie zaistniała i czuje się chyba nieźle,choć zawsze się wydaje, że sytuacja może być lepszaod obecnej. Przede wszystkim opublikowane zostałyutwory pisarzy i pisarek „pierwszego rzędu”. Pojawiłsię prawie cały prozatorski dorobek Olgi Tokarczuki Manueli Gretkowskiej, których teksty cieszą sięstałym powodzeniem nielicznych smakoszy literaturypięknej. Są już przekłady powieści autobiograficznejJanusza Głowackiego Z Głowy, powieści Dziewięći Jadąc do Babadag Andrzeja Stasiuka, Wojny polsko-ruskiejpod flagą biało-czerwoną DorotyMasłowskiej, Lubiewa Michała Witkowskiego(przekładu którego dokonałem dwa lata temu),powieści Tartak Daniela Odiji, Osiem czteryMirosława Nahacza, Gnój Wojciecha Kuczoka,Pogoda dla wszystkich Marka Ławrynowicza. Rzeczjasna, nie jest tych autorów za dużo. Muszę jednakpowiedzieć, że jest ich najwięcej w porównaniuMIÊDZYNARODOWY FESTIWAL LITERACKI17
- Page 3 and 4: Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne
- Page 5 and 6: Od redakcjiPrognozy są, paradoksal
- Page 7 and 8: VARIA . . . . . . . . . . . . . . .
- Page 9 and 10: centrum polskości; Gdańsk, Toruń
- Page 11 and 12: Projekt plakatu - Ma³gorzata Go³u
- Page 13 and 14: temu. Wpierw zatem czwartkowe spotk
- Page 15 and 16: Przyznanie w 1996 r. Literackiej Na
- Page 17: Radovan BrenkusPercepcja literatury
- Page 21 and 22: Karl GrenzlerPolska literatura w Ni
- Page 23 and 24: Anita Kucharska-DziedzicDanuty Most
- Page 25 and 26: wiadczeniem wojny, walki, obozów w
- Page 27 and 28: Marek Grewling***Tutaj nawetzabrak
- Page 29 and 30: yło, ani jednego, omijały to miej
- Page 31 and 32: Oglądałam galerię zdjęć z opis
- Page 33 and 34: KatosHistoria polskiego kina niezal
- Page 35 and 36: metrów. Grzegorz Lipiec nocami mon
- Page 37 and 38: Czesław SobkowiakContinuumŚni si
- Page 39 and 40: i samodzielnie zdobywać świat. M
- Page 41 and 42: działo, a ja byłem spragniony wra
- Page 43 and 44: Kinga MazurZła miłośćZła miło
- Page 45 and 46: okrutnie kłócą, a my podsłuchuj
- Page 47 and 48: Władysław ŁazukaWe mnieBiegną w
- Page 49 and 50: Karol GraczykRedrumW Krzyżu o tej
- Page 51 and 52: czterdzieści. Pomyślałem więc,
- Page 53 and 54: - Nie ma nic gorszego niż możliwo
- Page 55 and 56: - Dzień dobry, wolne? - zapytała
- Page 57 and 58: ca woreczek, zahaczając dłonią o
- Page 59 and 60: Grażyna ZwolińskaTeatr poza teatr
- Page 61 and 62: się nie nudził, nie wychodził z
- Page 63 and 64: to potrafi. To umiejętność warsz
- Page 65 and 66: w razie czego mam. I wcale się cie
- Page 67 and 68: Beata Patrycja KlaryspotkaniePodsze
- Page 69 and 70:
Zawiera tzw. przyjacielski układ z
- Page 71 and 72:
ozkudłane włosy. „Jakoś zmieni
- Page 73 and 74:
ocznie w bycie codziennym. Stan tak
- Page 75 and 76:
pt. Bunt kur. Autorkę artykułu da
- Page 77 and 78:
którzy po przekształceniu się w
- Page 79 and 80:
Anita Kucharska-DziedzicSzanowny Pa
- Page 81 and 82:
Średniowiecze. Przypominam Panu,
- Page 83 and 84:
towanie całkiem przeciętnego obia
- Page 85 and 86:
udzieli paniom audiencji, w której
- Page 87 and 88:
w różnych życiowych sytuacjach,
- Page 89 and 90:
sich für die Kommunalwahlen aufste
- Page 91 and 92:
Eugeniusz WachowiakBereska - Bjerjo
- Page 93 and 94:
Andrzej Bobrowski, Fundacja dobrego
- Page 95 and 96:
Andrzej Bobrowski, Stan pamięci II
- Page 97 and 98:
Leszek KaniaŚlady pamięciReliefow
- Page 99 and 100:
VARIAWojciech JachimowiczHistoria o
- Page 101 and 102:
awantury. Robił to dość zabawnie
- Page 103 and 104:
antologia pt. Dopowiadanie zieleni,
- Page 105 and 106:
Wiesława SiekierkaAd brewe tempusN
- Page 107 and 108:
RECENZJE I OMÓWIENIANa marginesie
- Page 109 and 110:
tłumaczyć: Głupi Jaś jest męsk
- Page 111 and 112:
charakteru narodowego, jak nie upor
- Page 113 and 114:
„Wenn ein Pole Ihnen die Hand kü
- Page 115 and 116:
jak i wiele wcześniejszych, jest w
- Page 117 and 118:
intymnych, trudnych, wręcz boleśn
- Page 119 and 120:
zozy / Pod nami dzik / barłoży”
- Page 121 and 122:
ZAPOWIEDZI115
- Page 123 and 124:
I Gorzowski Festiwal PoetyckiW paź
- Page 125 and 126:
aktorki - amatorki, a sztukę wyre
- Page 127 and 128:
KSI¥¯KI NADES£ANE10 lat Państwo
- Page 129:
Viktoria KorbUr. się w Kazachstani