Naknadno sticanje osnovnog obrazovanja

18 19
SPOSOBNOSTI
Čega se treba podsjetiti o pamćenju i zaboravljanju?
Rezultati brojnih istraživanja andragoga i psihologa ruše stereotipe da odrasli ljudi ne mogu da uče
uslijed slabljenja kapaciteta neophodnih za uspješno učenje. Učenje odraslih zavisi od ličnog i društvenog
konteksta odnosno od fizičkih, fizioloških, senzornih, intelektualnih, motivacionih kapaciteta i
socio-kulturnih faktora. Sumnja je ispoljavana uglavnom “na adresu” senzornih i intelektualnih sposobnosti
odraslih koje s godinama opadaju, te ih sputavaju ili onemogućavaju u učenju. Međutim, većina savremenih
autora ističe da uspjeh u procesu učenja češće i više zavisi od fizičkog i psihičkog zdravlja odraslih, nego od
“stanja” senzornih ili intelektualnih sposobnosti koje sa starenjem opadaju.
Pamćenje i zaboravljanje
Ulaz
Skladište
senzornog
pamćenja
Operativno
ili kratkoročno
pamćenje
Izlaz
Kognitivni razvoj traje kroz cijelu odraslost a pojedine sposobnosti, kao što je kristalizirana inteligencija,
ne samo da ne opadaju, već se pod uticajem iskustva i obrazovanja još i povećavaju. U istraživanjima je
posebno uočen i istaknut značaj nekognitivnih faktora kao što su npr. motivi (o kojima će kasnije biti riječi)
na postignuće odraslih u učenju, što svjedoči o tome da je obrazovanje i učenje u odraslom dobu višeslojan i
složen proces.
Mogućnost učenja odraslih
• Mogućnosti učenja više su vezane uz zdravlje nego
uz hronološku dob;
• Školsko učenje - najbolje do 20/25 godina;
• ALI! Do 40. godine nema pada u sposobnostima, a
od 40. godine sposobnosti opadaju 1% godišnje - zanemarivo!
• Pad u ‘brzini’ rješavanja problema ne znači pad u ‘snazi’
(znanje) - dešava se promjena, a ne gubitak intelektualnih
sposobnosti.
Nekada se govorilo o jedinstvenoj sposobnosti snalaženja u nepoznatim okolnostima koja je označavana
kao INTELIGENCIJA i koja je vrlo bitna za proces učenja. Danas: postoji neograničeni broj grananja inteligencije
na faktore koji govore o našim razlikama u susretu sa svijetom. U andragoškoj literaturi susrećemo podjelu
na fluidnu i kristaliziranu (koja se povećava na osnovu iskustva i učenja) inteligenciju, na racionalnu,
emocionalnu i socijalnu inteligenciju i mnoge druge. O različitim tipovima inteligencije će biti govora i u
trećem poglavlju ovog Priručnika.
U učenju i podučavanju veću ulogu imaju drugi faktori
kao što su zdravlje, mentalna kondicija
ili iskustvo nego IQ.
Rezultati psiholoških i andragoških istraživanja su pokazali da se promjena sposobnosti dešava, ali ne i njihov
gubitak. To znači da odrasli mogu uspješno učiti jer mogu promišljati, rasuđivati i procjenjivati, koncentrirati
se i pamtiti. Sposobnosti dakle postoje, donekle promijenjene. Za čovjeka koji svoje mentalne sposobnosti
više „koristi“ kaže se da je u dobroj mentalnoj kondiciji koja uz zdravlje i iskustvo „omogućava“ uspješno
učenje i obrazovanje.
STILOVI UČENJA
Operativno pamćenje je kratkotrajno i malog
kapaciteta. Interferencija (negativni transfer)
u njemu se događa mnogo lakše nego u
dugoročnom pamćenju.
Ljudi pamte
10% onoga što pročitaju
20% onoga što čuju
30% onoga što vide
50% onoga što čuju i vide
Upotrebljivost naučenog je
u direktnoj vezi sa
pamćenjem.
Informacije se moraju obraditi u kratkoročnom pamćenju da bi se skladištile
u dugoročnom pamćenju. Emocija (iznenađenje, nova spoznaja, neobičnost...)
ubrzavaju transponiranje informacija iz KP u DP.
Čitanje
Slušanje
Gledanje
Skladište
dugoročnog
pamćenja
Aktivno učešće
(obavljanje realne aktivnosti)
Kako ljudi pamte?
Ljudi uče
Verbalnim putem
Vizuelnim putem
70% onoga što kažu i napišu učešćem: putem istovremenog gledanja,
90% onoga što rade
slušanja, verbalizacije i činjenja
Svaki polaznik uči na njemu odgovarajući način. Neko voli da čitajući samostalno uči, neko više voli
da uči kroz iskustvo i rad a neko najbolje uči u grupi kroz različita iskustva. Vrlo je važno da nastavnik
pripremi i realizira nastavu u skladu sa individualnim stilovima učenja polaznika. Uvažavajući stil učenja
polaznika, nastavnik stvara mogućnost da učenje bude uspješnije. Postoje različite teorije o stilovima učenja,
a jedna od njih je „VAK teorija“ na osnovu koje veoma lako uočavamo različite stilove učenja u praksi,
odnosno različite tipove ljudi u odnosu na njihov dominantan stil učenja – Vizualni, Auditivni i Kinestetički.
Uobičajeno je da osoba ima jedan preferirani stil učenja, no nije rijetka ni kombinacija sva tri. Neki imaju vrlo
jaku preferenciju jednog, dok drugi imaju kombinaciju od dva ili čak tri stila. Kada nastavnik zna koji je
preferirani stil učenja svakog polaznika, odnosno koji je „primarni jezik čula“ svakog od njih, moći će prilagoditi
načine učenja koji im odgovaraju. Na kanale saznavanja i stilove učenja vratit ćemo se u trećem
poglavlju Priručnika.