Naknadno sticanje osnovnog obrazovanja

66 67
Kanali saznavanja i stilovi učenja
Vizuelni tip
crteži, posteri, slike
šematski prikaz
simbolički materijal
slajdovi, folije, filmovi
podvlačenje
crtanje
Auditivni tip
predavanje
preslišavanje
radionice
diskusije
tribine
kasete
Kinestetički tip
eksperiment
igranje uloga
povezivanje sa prethodnim
iskustvom
simulacija
demonstracija
Kao što smo u prvom poglavlju ovog Priručnika
spomenuli, postoje tri osnovna kanala prijema znanja
i informacija i tri tipa ljudi koji uče i pamte na različite
načine. Ti tipovi su: vizualni, auditivni i kinestetički.
Iz raznih provedenih istraživanja zaključeno je da
je najveći procent vizualnih tipova, što više nego
opravdava vizualizaciju nastavnog sadržaja.
Međutim, nastavnik mora da ima uvid u
procentualni raspored tipova u svojoj grupi. Taj uvid
se stiče preko testa o tipovima učenja koji možete
uraditi sa vašim polaznicima. Jedan od takvih testova
(VAK) smo radili zajedno tokom treninga. Zbog čega je
bitno da sa ciljnom grupom uradimo test ove vrste?
Iz dosadašnjeg iskustva najveći broj polaznika
pripada vizualnim tipovima, ali u grupi polaznika nikada
nećete imati samo jedan od ova tri tipa.
Vizualni tipovi preferiraju gledanje kao način
pristupa informacijama i usvajanja informacija.
Vizualno obrađuju informacije – moraju vidjeti da bi
zapamtili. Preferiraju vidljive stvari, uključujući slike,
dijagrame, demonstracije, radne materijale, filmove,
flip-chartove itd. Često se koriste frazama poput
“pokaži mi”, “pogledajmo” i sposobni su da obave
zadatak nakon čitanja uputstava, ili nakon što su
nekog drugog promatrali kako obavlja istu
aktivnosti. Također, sposobni su obaviti zadatak na
osnovu pisanih uputstava.
Auditivni tipovi preferiraju slušanje kao način
prijenosa informacija: riječi, zvukove i šumove. Dakle,
informacije obrađuju auditivno – moraju čuti da bi
zapamtili.
Dejlova „kupa iskustva“ sugerira da je u procesu nastave i učenja neophodno „otvarati sve kanale“ za
primanje informacija i koristiti za to različita sredstva, metode i tehnike. O sredstvima koja vam mogu biti od
velike pomoći za „otvaranje svih kanala“ biće više riječi u nastavku ovog poglavlja, dok ćemo se metodama i
tehnikama baviti u četvrtom poglavlju ovog Priručnika.
Spomenuti kanali saznavanja su dio šireg kompleksa koji nazivamo stilovi učenja. U pogledu stilova učenja,
odnosno načina na koji uče i mogu da organiziraju svoje učenje, ljudi se također međusobno razlikuju. Jedno
od najpoznatijih sredstava za identificiranje stilova učenja je Kolbov inventar stilova učenja. Ovaj inventar je
proizašao iz šireg konceptualnog okvira, odnosno modela iskustvenog učenja koji je razvio David Kolb.
Osobe koje pripadaju kinestetičkom tipu preferiraju fizičko iskustvo - dodir, držanje, djelovanje, praktično
iskustvo – moraju manipulirati/raditi da bi zapamtili. Često koriste frazu “daj da pokušam”. A najbolje će obaviti
novi zadatak kroz isprobavanje i usputno učenje. Vole da eksperimentiraju, odrade zadatak, a da i ne pročitaju
uputstva. Zbog različitih tipova, nastavnik u toku nastave mora izaći u susret potrebama sva tri tipa. To radi
preko primjene principa kaži, pokaži, uradi (objašnjenje: kaži – putem priče i objašnjenja zadovoljava
auditivni tip, pokaži – uz pomoć šema, slika i plakata zadovoljava vizualni tip, i uradi - pokazivanjem i raznim
vrstama vježbi zadovoljava kinestetički tip).
Kolbov model
iskustvenog učenja
Testiranje implikacija
pojmova i novih situacija
konkretno iskustvo
Trans
formisanje
Posmatranje i
refleksija
Tradicionalna nastava uglavnom se oslanja na korištenje jednog kanala saznavanja, tj. jednog čula. Mnoga
istraživanja su pokazala da za to nema opravdanja. Kao što smo gore već spomenuli, istraživanja procesa
saznanja u nastavi podržavaju korištenje više čula u procesu nastave, odnosno u procesu učenja i pamćenja.
Kao sumirani pregled istraživanja efikasnosti pojedinih kanala u pamćenju sadržaja i informacija o tome
veoma očigledno govori Dejlova „kupa iskustva“:
Formulisanje
apstraktnih pojmova
i generalizacija