2. - Academia de la Llingua Asturiana

asturiana nes escueles que &nten con ella: más d'un 70%. Portoes estes razones, ente otres coses y con caráuter urxente, aesti coileutivu abúlten-y inaplazables:1. L'algame per parte del Principáu de competenciesplenes en materia d'educación. D'esta manera evitaríase'lsucursalista procedimientu qu'anguañu se requier pa lapresencia del asturianu nes aules: el permisu de Madrid, larenovación tolos afios d'un acuerdu ensin visión de futum,o, lo que ye lo mesmo, la tutela sobre los nuestros derechosllingüísticos y educativos.2. L'estatutu d'oficialidá pa la nuesa llingua hestóricay nacional. Nun ye esta ponencia'l meyor sitiu pa tratar labayura de circustancies polítiques, sociales o llegales que faenqu'esta seya yá una cuestión ineludible, pero sí podemosapuntar que'l refuenu de la utilidá, del prestixu y delreconocimientu xeneral d'una llingua ye'l meyor sofitu quepue tener pa que nun se cuestione nos colexos y nos institutos.Camentamos, per otru llau, qu'agora mesmo yeineludible entamar un procesu esperimental xeneralizáu(entendiendo por talu ún que favoreza que práuticamentetolos estudientes seyan partícipes d'él, evitándose asina laduplicación del profesoráu, la pérdida d'hores del áreallingüística y la dixebra ambiental de los alumnos dienhu d'uncenhu); un procesu, dicimos, qu'afite'l mandáu estatutariu delartículu 4, de tal mou que tolos pas dlAsturies tengangarantizáu'l drechu a que los sos fíos reciban, de mouvoluntariu, clases de llingua asturiana, ensin depender de labona voluntá 0'1 bon xuiciu de los conceyos escolarec, que sonlos que güei tienen capacidá pa conceder o torgar a losestudiantes la posibilidá de recibir estes clases. Poro, fadríafalta que pal pr6simu cursu 1.989-90 tolos centros públicos yconcertaas~ de Pre-escolar, EXB y EEMM cuntaren conprofesoráu especializáu n'asturianu y con caráuter estable, demou que seyan los pas los únicos con capacidá pa decidir silos nefios van recibir o non un deprendimientu escolar de lanuesa llingua.Cabernos perbién que nun ta M nuesa manu desendolcaresti procesu esperimental, pero atrevémosnos a asumir laresponsabilidá de proponelu, visto que los muérganos quedeberíen nun quieren aceutar el riesgu. Por supuestu, estapropuesta de nueso, que nun tien otra intención que nun seyala de utilidá pública, ufiértase a quien tuviere esi poderdecisoriu qu'a nosotros mos falta.Consideramos pa esti procesu un llargor másimu de3 cursos, y sería llabor de la Conseyería d'Educaci6n (yentendemos por Conseyería &Educación aquélla que cuntecon plenes competencies) afitar los planes d'estudiu afayaízos.L'equipu d'espertos encargaos d'esta xera, formáu porensefiantes de distintos niveles, pedagogos, llingüistes,téunicos en planificación educativa, etc., atendería a lossiguientes aspeutos:a) Programes y orientaciones pedagóxiques xeneralespal deprendimientu del asturianu, qu'amestaríen: 1/ bloquestemáticos; 2/ temes de trabayu; 3/ oxetivos y 4/ actividaes.Ye fundamental ufiertar tamién al profesoráu distintesmetodoloxíes a esperimentar y contrastar dientru l'aula.b) Conteníos y niveles básicos que los escolinos habríenalgamar nos diferentes cursos y ciclos, y qu'habríen ser: 1/de fala; 2/ &escritura; 3/ de morfosintasis; 4/ de lliteratura