déchets. stigmatisations, commerces, politiques ... - Viva Rio en Haiti

64 | FATRA
diksyon fatra chak ane nan kapital la, an 2,75 milyon
tòn 4 . Nimewo sa a pa koresponn ak kantite fatra ke
yo ranmase an, yon pati ki konsiderab, men li difi -
sil pou kalkile, de fatra ki abandone, boule, ke bèt yo
manje epi reutilizabl. Selon rapò BID lan to fatra a ki
ranmase a se sèlman 10 ak 15%, anplis de sa a, difi kilte
nan ranmasman a gen dwa se pou tèt movèz administrasyon
epi mank de klèrte sou devwa divès ajans
yo ki responsab sa a, ministè ak meri yo ki responsab
netwayaj la ak trètman dechè yo. Yon administrasyon
defi sitè ajoute ak sa a epi yon eta deplorab
linik kote ofi syèl yo dechaje fatra yo nan zòn metwopolitèn
lan (Truitier), sitiyasyon ensèten machin yo ki
responsab transpò a, epi ki swadizan gaspiyaj sa yo
koperasyon entènasyonal la te envesti an depi lane
1980 ki te vize pou amelyore lavi a nan zòn metwopolitèn
lan. Kidonk, "pwoblèm fatra an" te transfòme
nan yonn nan domèn ki gen privilèj de entèvansyon
nan chan entènasyonal la "èd pou devlopman"
an Ayiti a, sa a jistifye, okontrè, ogmantasyon yon enfi
nite ONGs epi espektatif yo pou kowòdone enstitisyon
gouvènmantal yo avèk ONGs yo.
Dapre yon etid sou yon apwòch ètnografi , ki se
kwalitatif, nan piblikasyon sa a nou prezante rezo
transfòmasyon ak komès fatra yo, kantite moun ki
enplike ak pwosedi acha / vant, mekanism fòmasyon
pri yo, diferan fason yo itilize fatra a ak pèsepsyon
ke popilasyon an genyen de aksyon ajans
Leta yo, koperasyon entènsyonal la ak ONGs yo.
Pèrspektif sa a rekipere sila a ki te devlope deja
a, parapò ak keksyon dlo an nan menm zòn lan nan
Pòtoprens (Neiburg & Nicaise 2009). Sa a pèmèt nou
konstwi yon vizyon detaye de ajan yo, de pwen de
vi an ki menase an ak istorisite pwosesis sosyal yo
ki enplike yo. Dlo ak fatra yo se de domèn de entèvansyon
ki enpòtan bò kote plizyè ajans koperasyon
yo, enstitisyon gouvènmantal yo, ONGs epi òganizasyon
entènasyonal yo. Men, gen yon gwo kontras ki
enpòtan ant de linivè yo, li pèmèt aksè ak apwòch epi
ak pèsepsyon diferan ke toulède “pwoblèm” sa yo resevwa
a : pandan dlo a se yon eleman ki dwe entegre
(achte, bwè, sere), fatra a gen objè yo dwe abandone,
paske yo pa gen valè ankò, paske yo asosye ak polisyon,
salte ak maladi, epi paske yo te trete oubyen
yo te vann tankou sous enèji, kòm kontribisyon nan
atelye nan zòn lan, oswa nan gwo antrepriz yo ki fè
ekspòtasyon epi re-itilize kòm matyè premyè.
Administrasyon fatra a an Ayiti gen yon istwa
ke nan tèks sa a nou pa pretann rekonstri l yon fason
akszosiv. Sepandan, li enpòtan anpil pou nou
site lefèt ke administrasyon an te sibi chanjman
enpòtan apati dekad 1970 ak 1980 an, akòz, pami
lòt eleman yo, abataj riral ak eksplozyon iben nan
zòn metwopolitèn lan nan Pòtoprens, nan fen rejim
Duvalier a (1958-1986) ak konsekans ki afebli
Leta an tou an rapò ak sèvis piblik yo ak enfrastrikti
iben an, e fi nalman, ak anpil aksyon ONGs
yo ki te kòmanse fè aktivite ke enstitisyon gouvènmantal
yo te konn fè nan domèn lan ki chak fwa
vinn plis dans epi koperasyon entènasyonal la lite
anpil pou li. Ansanm ak lòt, tankou sante, anviwònman
ak vyolans, fatra a ak dlo se bagay estratejik
pou travay nan domèn sa a.
Kòm nou te di anvan, nan rejyon kote ètnografi
an te fèt lan, li konsidere kòm youn nan zón ki pi
pòv epi dejenere nan zòn metwopolitèn lan nan Pòtoprens,
pami lòt bagay, pou jis rezon prezans fatra
a ak twou ego an masif nan lari yo. Sa gen rapò
ak zòn lan ki ba an, ki sitiye bò lanmè a, li ka soufri
inondasyon pandan sezon lapli a ak pil fatra ki sòti
nan rejyon ki pi wo nan vil la. Anfèt, anpil nan fatra
nan zòn sa a konsantre sou kannal Rockefeller a
ak Delma a, kote ki desann yon gwo kantite objè ak
twou ego ki sòti nan katye ki pi wo yo epi ki pi rich
yo (tankou Petyon Vil ak Delma). Anplis de sa a, se lefèt
ke rejyon sa a ansanm avèk mache yo ki pi enpòtan
nan vil la e sitou ak mache Kwa Bosal la, pi gwo
mache ki vann an gwo nan peyi a, se yon gwo pwodiktè
dechè òganik, ke jouk nan moman sa a li pa
gen yon estrikti ki apwopriye pou tretman rès objè
yo, ni twalèt pou milye komèsan yo ak kliyan sa yo
k ap pase nan lye a chak jou. (Foto 1)
Zòn rechèch lan, ki lokalize nan Bèlè a trè stigmatize,
li konsidere pa moun yo ki p ap viv ladan l
lan kòm “pouri” antèm de anviwonman ak sosyal.
Sa fé ke “sijè fatra an” yon bagay ki inik pou obsève
dinamik nan diferans ak konstriksyon inegalite
sosyal la an Ayiti. Stigmatizasyon rejyon an gen
rapò tou ak lyen li avèk imaj vyolans, ak politik
epi ak prezans “gang . Bèlè se yon sant sansib nan
istwa resan Ayiti a. Sitiyasyon enstabilite politik
ke peyi a te sibi nan ane 1990 ak 2000 yo, te fè ke
zòn lan te youn nan premye nan entèvansyon militè
Misyon Nasyonzini pou Estabilizasyon Ayiti
an (MINUSTAH), ki te kòmanse an 2004. Sepandan,
malgre li remakab ke aksyon lame ak zam yo redwui,
MINUSTAH kontinye rekonèt Bèlè tankou yon
zòn "rouj" (trè danje), yon bagay ki gen yon konsekans
negatif dirèk nan posiblite pou rejyon an devlope
ekonomik ak sosyalman palan.
VR se linik ONG k ap opere nan zòn lan. Pwojè
yo te kòmanse an 2006 e gen ladan l yon seri de