déchets. stigmatisations, commerces, politiques ... - Viva Rio en Haiti

68 | FATRA
bò, idantifye sis mikwo-rejyon ke nou dekri anba
an sou fòm rezime. Li enpòtan pou konprann ke
yo pa koresponn divizyon administratif oswa kritè
resansman estatistik 13 konsistan, sa se yon enstriman
ki fèt etnografi kman e ki gen objektif prensipal
montre koman pwen ki mansyone anwo yo
atikile lokalman, nan sitiyasyon trè espesifi k teritoryal.
Deskripsyon sa a nan mikwo-rejyon yo,
n ap tounen sou yo plizyè fwa nan tout tèks la, li
pèmèt tou, senaryo rechèch lan pi byen prezante.
(wè kat ti-rejyon yo).
1. Premye mikwo-rejyon sa a, se li ki pi pre ak
lanmè a epi se li ki plis degrade. Li divize, sepandan
an de zòn: Warf Jeremie, jiska prezan fè pati
vil Pòtoprens lan toujou, epi Fò Dimanch ki deja
enkli nan minisipalite Site Solèy lan. Spesifi site
premye a, se lefèt ke li dirije pa yon ti pò kabotaj,
men ki trè aktif, ki konekte ak Sidwès peyi
a, kotyè yo, sitou ak vil Jeremi an, kapital Depatman
Grand’Anse lan. Gen gwo sikilasyon bato ensèten
sou wout sa ki pote machann ak machandiz
: manje, rad, glas ak lòt pwodwi yo sòti Pòtoprens
(patikilyèman achtè ki baze nan Kwa Bosal), nan
Sid la, sòti sitou chabon, kòm nou konnen, se sous
prensipal enèji ki itilize an Ayiti. Nan lokal lan,
gen douzèn depo achtè chabon ak sèl, farin ak lòt
pwodwi. Sa melanje ak ti mache ki bò lanmè a epi
ak zòn ki abitab nan lojman Warf Jeremi. (Foto yo
2, 3) Nan pati lwès la, zòn ki gen fontyè ak kannal
Rockefeller an. Zón Fò Dimanch lan komanse nan
lòt bò kannal lan. Karakteristik degradasyon yo
nan zòn rezidansyèl Warf Jeremi an, pi plis nan
Fò Dimanch, lakòz kannal Delma an ki pwòch li,
epi sitou, lefèt ke zòn lan pi ba nivo lanmè a, sa ki
lakòz inondasyon souvan lè kouran dlo an wo konyenside
ak gwo lapli. Fò Dimanch se yon zòn ki
gen yon popilasyon ki pi resan nan tout rejyon ke
sondaj lan kouvri an (fen dekad 1970). Prejije an se
akòz asosyasyon ant ekstrèm mizè ak fatra a, ajoute
lefèt ke nan lokal sa te gen youn nan yon prizon
pi dezas nan epòk diktati Duvalier an: Fò Dimanch.
Sètènman se pa o aza ke moun k ap viv la
yo rebatize non zòn lan tankou Site Demokratik
(foto 4). Enfòmasyon yo ki nan kat la konfi me, ke se
youn nan rejyon ki pi degrade nan zòn metwopolitèn
lan. Li pa fè pati rezo kote yo ranmase fatra,
atelye yo prèske inèkzistan. Si nan zòn Warf Jeremi
an gen opòtinite anplwa ki gen rapò ak pò a, sa
pa ekziste nan Fò Dimanch, se kote youn nan kèk
aktivite pwodiktif yo, genlè se fabrikasyon tè ajil
(foto 5). De endikatè degradasyon e mank enfras-
trikti yo prezan nan tout mikwo-rejyon sa a: prèske
mank konplè twalèt e lefèt ke pami rezidan yo nan
zòn nan, gaz prensipal ke yo itilize pou fè manje,
se pa chabon, se mòso plastik ak kawotchou ke ou
ka jwenn nan dechaj nan zòn lan, e nan kannal yo
ki antre nan lanmè a. Annakò ak eleman sa yo ki
make mikwo-rejyon sa a, tankou sa ki pi ba a nan
stratifi kasyon sosyal nan zòn sondaj lan deroule
an, se lefèt ke, majorite kokorat epi bayakou yo ke
nou konnen nan zòn lan ap viv nan rejyon sa a.
2. Dezyèm mikwo-rejyon an ki fè pati sondaj
la, lokalize ant Boulva La Saline ak ri du Quai. La,
kay yo mele ak mache Kwa Bosal. Nan lokal sa a
yo plis vann chabon an gwo ak legim. Mouvman
moun sa yo kreye anpil fatra, ki afekte plis kondisyon
sante nan zòn lan. Prèske pa gen kay ki gen
twalèt epi plizyè latrin komèsyal ki gen nan blòk
sa a, komèsan yo itilize yo ak pasan yo, ki gen anpil
rapò ak aktivite komèsyal la epi ak mouvman nan
de avni yo (foto 6).
3. Ant ri du Quai ak ri du Magasin de l’Etat,
gen yon rejyon ki gen anpil moun ki abite nan kay
ki pa wo. Nan de wout prensipal sa yo gen yon gwo
mouvman, la vant “pla tou pare” (Chen Janbe 14 ),
komès dlo (sistèm prive ak yon premye nan stand
VR yo), twalèt ak douch komèsyal epi kèk atelye
an bwa epi objè an metal. La, se selman lokal sa
ki gen yon gwoup lojman nan zòn ankèt lan devlope
an, ki konpoze de sis blòk, chak youn ladan yo
gen 4 etaj, yo te bati nan ane 1990, sou gouvènman
Jean Betrand Aristide lan, men yo pa gen enfrastrikti
twalèt oubyen twou ego. Avni La Salin la ki
rive nan mache Kwa Bosal lan se te youn nan chemen
ki te gen plis labou ak fatra, jis nan kòmansman
aktivite VR ki te ankouraje netwayaj nan zòn
nan. (Foto yo 7,8)
4. Apre ri du Magasin de l’Etat lan, kontinye
nan direksyon Gran Ri ak zòn Pòtay Sen Jozèf la,
estrikti sosyo-rezidansyèl lan chanje. Sa a se yon
zòn ki gen kay ki pi ansyen, koridò l yo gen plis
moun ki abite ladan l, gen batiman ki gen de etaj,
yo rele yo “kay”, nan kèk ka, se lojman ki nan lwaye
(tankou preske tout lwaye nan vil lan, pèyman kay
yo se pa ane). Nan yon tèm relatif, gen yon gwo kantite
twalèt nan kay yo, ke jeneralman yo lokalize
dèyè kay la. Nan mikwo-rejyon sa a gen anpil aktivite
ki deroule nan plizyè atelye ki an rapò ak objè
an bwa (pilon, atizana, elatriye), epi espesyalman
patisri yo (recho ak bwa, se pa janm gaz) (foto 9).
5. Nan direksyon nò a, antre nan Site Vensan,
ki fè pati meri Pòtoprens lan, epi touswuit apre, nan