déchets. stigmatisations, commerces, politiques ... - Viva Rio en Haiti
déchets. stigmatisations, commerces, politiques ... - Viva Rio en Haiti
déchets. stigmatisations, commerces, politiques ... - Viva Rio en Haiti
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
aksyon kowòdone, ki vize “estabilizasyon” 5 . Inisyativ<br />
sa yo g<strong>en</strong> pou bi dirèkteman redwui vyolans lan,<br />
m<strong>en</strong>m jan an ak pwojè Tambou Lapè an, ki pretann<br />
amelyore <strong>en</strong>fraestrikti a ak pwóp tèt popilasyon an,<br />
tankou pwojè Dlo Fanm Sante a epi aksyon ke yo<br />
te inisye nan moman rechèch sa a t ap deroule an<br />
sou jesyon fatra solid yo, oswa sa yo ki t ap pwojete<br />
yo, tankou sila yo ki an rapò ak resiklaj epi konstriksyon<br />
twalèt piblik ak bio-dijèstèr. Nan kòmansman<br />
2009 la VR g<strong>en</strong> katye j<strong>en</strong>eral li nan kè rejyon<br />
an: Kay Nou, yon ter<strong>en</strong> ki g<strong>en</strong> 25, 000 m2, kote yo<br />
te kòmanse ap <strong>en</strong>plemante inisyativ elvaj pwason,<br />
pepinyè, konstriksyon bio-dijèstèr, kou "Capoeira" 6 ,<br />
reyinyon kominotèr ak kiltirèl, kou fòmasyon. Li resevwa<br />
tou, brigad yo ke nan epòk la ki te komanse<br />
netwayaj lari yo ak kannal nan zòn lan 7 .<br />
Nan aksyon sa yo VR ap <strong>en</strong>plemante ki g<strong>en</strong><br />
rapò ak fatra a, chan rechèch nou an te konsidere<br />
nan epòk sa a kóm zon “zero”. Lè sa a, ekip yo te<br />
<strong>en</strong>plike nan netwayaj kannal Pon Rouj la, lari, dr<strong>en</strong>aj<br />
dlo laplwi ak twou ego yo, ak <strong>en</strong>stalasyon poubèl.<br />
Aksyon sa yo te mete VR an kontak avèk kèk pati<br />
nan gouvènman an, ajans <strong>en</strong>tènasyonal ak ONGs<br />
yo ki patisipe nan jesyon fatra a. Kidonk, ankèt la<br />
pèmèt tou, através de yon kesyon sou la vi sosyal<br />
fatra a, eklere yon lòt domèn ki santral nan estrikti<br />
resan Ayiti an, ki g<strong>en</strong> rapò ak relasyon ant Leta,<br />
kooperasyon <strong>en</strong>tènasyonal ak ONGs yo, pou fè epi<br />
aplike politik piblik, epi pèsepsyon ak sa popilasyon<br />
an ap atann lan sou “èd <strong>en</strong>tènasyonal la”.<br />
Rechèch preliminè yo, ki te fèt an septanm<br />
2008 epi ant fevriye ak j<strong>en</strong> 2009 lan, yo te pèmèt<br />
yon premye preparasyon plan an ak pwoblèm yo<br />
4 Samper, O., Chapal, E. Braïlowsky, A. « Analyse de la<br />
problématique des <strong>déchets</strong> solides dans la Zone Métropolitaine<br />
de Port-au-Prince ». BID, Washington DC,<br />
10/12/2006. Selon teknisy<strong>en</strong> BID yo, chif sa yo ann akò<br />
avèk lòt etid yo, tankou pa GRET yo te realize an 1996<br />
ak 2002 yo. Nan yo, yo deklare ankò ke 73% fatra a pwodwui<br />
nan zòn “defavorize” nan metwopolitèn lan ki koresponn<br />
ak matyè òganik yo.<br />
5 Prezans VR an Ayiti an te g<strong>en</strong> ly<strong>en</strong>, okòmansman, nan<br />
inisyatif pou Dezameman, Demobilizasyon ak Re<strong>en</strong>tegrasyon<br />
(DDR, aprè li transfóme na CNDDR) ki kontinye<br />
konbine joun<strong>en</strong> jodi a gouvènman ayisy<strong>en</strong> na ak MINUS-<br />
TAH. Pou yon deskripsyon detaye sou aksyon VR a nan<br />
zòn lan ak originalite l nan domèn inisyatif ki pretann<br />
estabilize Ayiti, wè Hel<strong>en</strong> Moestue e Robert Muggah<br />
“Integração Social, portanto, Estabilização: ava liando o<br />
programa de segurança e des<strong>en</strong>volvim<strong>en</strong>to do <strong>Viva</strong> <strong>Rio</strong><br />
ki te dwe <strong>en</strong>vestige a, planifi kasyon objektif espesifi<br />
k yo, plan obsèvasyon an e <strong>en</strong>tèvyou semi-ouvè<br />
yo, an kowòdinasyon ak chan rechèch lan ki te deroule<br />
nan zòn lan pa youn nan manm ekip rechèch<br />
lan, ant fevriye ak j<strong>en</strong> 2009 la 8 .<br />
Ètnografi a te fèt nan mwa j<strong>en</strong> ak jiyè 2009. Yo<br />
te fè obsèvasyon pwolonge nan pw<strong>en</strong> fi ks tankou<br />
lojman yo, nan koridò ak kote yo jete fatra oswa ki<br />
abandone yo (tankou kafou yo, ravin, kannal, déchaj,<br />
elatriye), kote pou achte / vann espesyalman plastik<br />
ak metal yo, atelye yo ki itilize objè sa yo tankou materyèl<br />
brit oswa tankou gaz, epi twalèt rezidansyèl<br />
ak komèsyal yo. Epitou yo idantifye sikui fatra yo,<br />
kote yo depoze yo an, yo transfòme yo an machandiz<br />
ak komès. Através <strong>en</strong>tèvyou ouvè ak semiestriktire<br />
nou te g<strong>en</strong> aksè ak abitid yo epi ak pèsepsyon moun<br />
yo sou fatra ak ijyèn. Nou pale ak achtè epi ak vandè<br />
nan divès pati nan rezo kote objè yo sikile an (nan<br />
lari yo, nan balans pou peze yo, nan depo <strong>en</strong>tèrmedyèr<br />
yo, nan atelye yo ak konpayi komèsyal epi ekspòtasyon<br />
yo), ak mèt yo ouby<strong>en</strong> moun ki responsab<br />
twalèt komèsyal yo epi avèk “remakab yo” nan zòn<br />
nan. Nou te trase rezo bayakou yo (pwofesyonèl ki<br />
netwaye latrin yo) ki travay oswa ki g<strong>en</strong> baz yo nan<br />
zòn lan, pou idantifye fason ekip yo òganize yo. Nou<br />
rekonstri trajetwa moun sa yo ak mekanism fòm relasyon<br />
kliyantèl avèk sila yo ki bezw<strong>en</strong> sèvis yo.<br />
Enterè nou nan administrasyon matyè fekal<br />
yo kòmanse nan pwopozisyon VR an nan moman<br />
ke yo t ap diskite sou yon pwojè pou mete twalèt<br />
piblik. Imedyatman apre kòmansman ètnografi an,<br />
relasyon ant fatra ak twalèt yo <strong>en</strong>poze yo tou sou<br />
nou nan sondaj lan atravè pawól rezidan nan zòn<br />
em Porto Príncipe”, <strong>Viva</strong> <strong>Rio</strong>, setembro de 2009.<br />
6 Se yon aktivite ki g<strong>en</strong> rapò ak kilti afro-brezilyèn lan,<br />
se yon melanj de mizik, dans, goum<strong>en</strong>, kilti popilè, espò<br />
ak art masyal. Se esklav afrik<strong>en</strong> ak desandan yo ki<br />
te devlope l nan Brezil, yo pratike l jouk joun<strong>en</strong> jodi a<br />
nan peyi a.<br />
7 Nan epòk rechèch sa a, VR te lanse pwojè Bèlè Vèt la,<br />
ki te pretann , an m<strong>en</strong>m tan, opere sou degradasyon<br />
anviwònman an nan zòn lan (plante pye bwa epi netwaye<br />
totwa lari yo ak kannal yo) epi mobilize pèp lan<br />
pou revandike klasifi kasyon zòn lan MINUSTAH te fè<br />
an, tankou zòn “rouj”.<br />
8 Ekip lan te konpoze pa de <strong>en</strong>vestigatè pr<strong>en</strong>sipal: Federico<br />
Neiburg ak Natacha Nicaise; yon asistan rechèch:<br />
Sergo Jean Louis (Etidyan Fakilte Etnoliji nan Inivèsite<br />
Leta Ayiti an); epi ak yon asistan rechèch/demachè:<br />
Herold Saint Joie.<br />
FATRA | 65