Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-<strong>III</strong><br />
4.2.3. Tokia<br />
Berriz lokailua ere bigarren perpauseko osagairen baten ondoren kokatzen<br />
da nonnaIki, osagai hori nolabait nabannenduz. Sarritan perpaus bakoitzeko<br />
osagai bana hartuz bien arteko kontrastea markatzen dugu lokailu honekin:<br />
(32) Begira bada, zein mardo, gizen ta marnitsua nagoan. 1 berriz, zatar orl, burutik<br />
ofletara ago, edo autsez josia, edo basatua (Y. Moguel, [pui onae, 46)<br />
Esaldi horretan, eta horixe da gehienetan gertatzen dena, bi perpausek<br />
funtsezko egitura bera dute eta berriz-ek bien arteko kontrastea markatzen duo<br />
Horrelakoetan, esan liteke lokailuaren aurrean kokatzen den osagaia bigarren<br />
perpausaren mintzagaia dela. Alegia, lokailuaren zeregina horixe izango<br />
litzateke : osagai horren mintzagaitasuna markatzea 000, gorago esan dugun<br />
bezala, mintzagai berria nabarmentzea, mintzagai aldaketa seinalatzea:<br />
(33) Arrantzaleak ziran batzuk; besteak, berriz, an inguruan etxegintzan ari ziran<br />
langille ta argiflak (T. Agirre, Uztaro, 204)<br />
(34) Amak bere gauzatxoak erarnan nai; aita, berriz, beranduegi izango ote zan<br />
kezkarekin, biak asarretu ziran (M. Ugalde, Iltzailleak, 14)<br />
Baldintzazko perpausa ere (hau da, baldintzaren protasia) berez mintzagai<br />
izan ohi delarik, lokailu honen ezkerretara ager daiteke:<br />
(35) gaizki itzegin badut, erakutsi zaidazu zertan utsegin dedan; zuzen itzegin badut<br />
berriz, zergatik yotzen nauzu? (p. Iraizoz, Yesu-Kristo gure Yaunaren bizia..,<br />
475)<br />
Dena dela, lokailuak ezkerretara eraman ohi duena perpausaren atal<br />
luzeagoa ere izan daiteke, aditza bera ere barne delarik. Hau, batez ere kopulaaditz<br />
batez osatuetan gertatzen dela dirudi:<br />
(36) Eun laurleko bota zituen an bertan, egindako erronkaren eusbide. Milla ogerlekoa<br />
izan zan, berriz, apustuaren jasoa (T. Agirre, Uztaro, 49)<br />
(37) Katakumetxo bat bezin bigun eta zoli ondoratu zitzaion Balendini neska<br />
lilluragarria, aren maite-itzen egarri. Erditoteldurik eta zorabildurik zegon,<br />
berriz, mulilla, Dorronsoroko alaba ederraren aurrean (T. Agirre, Uztaro, 306)<br />
Adibide hauetan mintzagaia perpausaren hasieran ezarri beharrean, atzeratua<br />
bezala gertatu dela dirudi, berriz lokailuaren eskuin aldera pasa dela alegia.<br />
Ez dirudi, hala ere, perpaus horien esanahia ez komunikazio balioa asko<br />
100
Change language