Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

2. Emendiozkoak
(92) ta egia au da: euskera ezta, nabannenld, oker-bide, yakin-bide egin eztegulako;
eztegu egin yakinbide zuzen, ta ez ere makur (X. de Lizardi, Itz-lauz, 52)
Azkeneko adibide guzti hauetan ere legokiokeen lekutik kanpo dagoenez,
neketan jakinen dugu orain perpaus luzeago batean zeri dagokion zuzen. Jo
dezagun ondoko oinarrizko adibide hau:
(93) Zerbitzaria ez da bere jauna baino handiago eta ez morroia nagusia baino
gehiago ere
Oinarrizkoa deitzen dugu, horko osagai guztiak zein bere tokian baitaude:
koordinazio juntagailua bi perpausen artean, ezezko partikula perpausaren
buruan eta azkenean aztertzen ari garen lokailua. Goian egin dugun
interpretaziora jotzen baldin badugu hauxe da ere lokailuak suposatzen duena:
bada multzo bat non ukatu egiten dugun norbait beste norbait baino handiago
dela. Ba, bada beste zerbait ere multzo berean sartzen duguna (morroia ez dela
nagusia baino gehiago, alegia). Lokailua orain lekuz mugitzeko askatasuna
emanez gero, ondoko aukera guzti hauek aurkitzen ditugu idazleen artean (P.
Altuna, "Juntagailu kopulatiboak", FLV 1, 1986,47-97):
(94) Cergatic, ez da servitzariya bere nagusiya baflo andiyagoa, ezta ere discipuloa,
bere maisua baflo (FrJ.C. Echev.)
(95) Morroia ez baita nagusia baflo aundiago, ezta ikaslea ere, irakaslea baflo (Apaiz
batek)
(96) Ez da ikaslea irakaslea baflo geyago, ez eta morroya nagusia baflo geyago ere
(Olabide)
(97) Ez da ikaslea erakaslea baino gorago, ez eta mutila bere jauna baino (Ezkila)
(98) Ezta dicipulua nausia baino guehiago eta ez sehia bere jauna baino guehiago
(Haraned2")
(99) Ez da ikaslea maisua baino handiago, eta morroia ere ez nagusia baino
handiago (Yakin)
(100) Ikaslea ez da irakaslea baño geiago; ez morroia ere nagusia baño (Orixe)
(101) Icaslea Maisua baflo gueyago ez da; morroya ere ez nagusia baflo (Lardizabal)
47