Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ill
(119) Ez bai13 erretor onaren marica hoberik erier jarraikitzea baino. Alta hala zen
hura (J. Hiriart-Urruti, Mintzaira. Aurpegia. Gizon, 201)
Horrelakoetan izan ere, bada 000 horrelakoen kide dela esango genuke.
4.7.2. Alabaina
Balio bikoitza du lokailu honek ere, ez ordea guztiz berdin euskararen
eremu osoan. Aurkarltza lokailu gisa iparraldeko testu zaharragoetan ageri da
batez ere; balio esplikatiboan, berriz, geroago ageri da hegoaldeko testuetan eta
iparraldeko batzutan.
4.7.2.1. Aurkarltza adierazten du:
(120) O zein labur, zein gezurrezko, zein desordenatu e13 itsusi diren plazer guziak!
Ala baina gizonek hetaz horditurik e13 itsuturik, eztute hori ezagutzen (S.
Pouvreau, Iesusen lmitacionea I1I, 12,4). (Aurkaritza balioan)
(121) Ereille gaistoetan dago azaro txarra, e13 gero uz13 solla 13 utsa. Alabañan
gutxik daki bere jayoterriko Euskeraren erdia (oo.) (M. de Larrarnendi, Carta a
Mendiburu,278-9) (Balio esplikatiboan)
4.7.2.2. Egungo erabileran, berriz, gauzak bestela direla dirudi. Lapurteraz
eta behenafartarrez balio esplikatiboan erabiltzen da batez ere eta hegoaldean,
berriz, aurkarltza balioan:
(122) Erretor joaiteko adinean Biriaturat joan zen alegerarik. Biriatn bere aintzineko
guzienherria zuen, alabainan (Zerbitzari, Azkaine. gure sorte"ia, 84) (Balio
esplikatiboan)
(123) 'Artikulo' zeri, 13 zeri ez, iritzi lezaioken zeatz aurrez-esatea ezpai13 errez,
epaikerien gain uzten da etsibide ori; alabaña, aren muin eta ariak
gaurkotasun-usaia bear du (X. de Lizardi, Itz-lauz, 98) (Aurkaritza balioan)
Inguruak aski argi adierazten du gehienetan zein den lokailuaren balioa.
Aurkarltza balioa duenean, bizkitartean eta horrelakoen parekoa da. Ikus
esate baterako (120), (123) eta ondokook:
114
(124) Askotan arratsa ardiesten da goizeko othoitza egin gabe. E13 alabainan
othoitza da zeruko laguntzen eta grazien ardiesteko bidea (M. Duhalde,
Meditacioneac gei premiatsuenen gainean, 49)