Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

4. Aurkaritzakoak
(196) Zenbat bider nere biotzeko bildur, arantza, abiso, libro, ta predikadoreen deiakin,
otsegin didazu; ta ni orregatik zure faboreentzat beti gorra? (A. Cardaberaz,
EgercicioaJc II, 144)
Kausa adierazten duten erakusle direnean, bigarren perpauseko aditz
sintagmaren osagai izan daitezke, baita are perpausaren galdegai ere, eta bada,
beraz, beragatik eta horrelakoen laguntza har dezakete:
(197) Hemen laborariak ez daki arbola tratatzen. Hargatik erranen darotzut zer egiten
den bertze tokietan (J. Duvoisin, Laborantzalco liburua, 346)
(198) Profezia hau kunplitu da osoki, noiz eta ere Tubal eskualduna bi errege handi
eta Elizako seme fidel, eta leial haukien majestateari juntatu baitzaje; hargatik
beraz eguo arrazoin du Irufleak handirozki loriatzeko, zeren den munduko bi
monarkha handienen ama, bai halaber Espainiako, eta Frantziako erresumen
artean erregifla bezala (J. Etcheberri (Sarakoa), Obras vascongadas, 175)
(199) egiten den falta, txiki bat ezta? Bai : ta orregatik beragatik, ori egin gabe afl
erraz zengokeala (...) (A. Cardaberaz, Egercicioac II, 173)
Aurkaritza lokailu direnean, aldiz, ez daude perpausean horren txertatuak.
Baina eta ordea-ren laguntza hartzen dute sarritan, baita ere partikularena ere
aurkaritza esanahia sendotzeko 000:
(200) (...) falta duenak ere ukha abal dezake, eta eman eztuela faltarik, baiña
hargatik, barren hartan, bethiere konzientzia bere egian egonen da (p. de
Axular, Guero, 285)
(201) Bada ordea su batetan, guztiak berdin eta e1kharrekin egonen dira. Ordea
hargatik bekhatu gehiago duenak, pena gehiago izanen du (p. de Axular,
Guero,28S)
(202) Ditxa ta doairik asko zuten Aingeruak, baña orregatik ere humildadeak falta
egin zien (A Cardaberaz, Egercicioac II, 57)
Ezezko perpaus zenbaitetan, egia da, zalantzak sortzen dira maiz esanahiari
dagokionez, batera zein bestera uler bait daitezke:
(203) Gizonak ezpadituzu zure alde, ez trista hargatik; bainan duzun damu zeren
etzabiltzan ongi eta begiratuki aski (S. Pouvreau, Iesusen lmitacionea, 59)
(204) Jesu-Kristo zeruan atsedeten badago ere, ez da orregatik bein ere guzaz
aaztutzen (J.A. Ubillos, Cristau doctriñ berri-ecarlea, 136)
127