Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong> Gramattka. Lehen Urratsak-ill<br />
Horko bada hori, begiratu batera besterik dirudien arren, ez da inola ere<br />
"zeren... bat da kofesatzea"-ren parekoa, ez du aurrean esanaren arrazoia<br />
adierazten. Ez, silogismo baten premisa txikia da (latinez atqui, gazteleraz es<br />
asi que esaten dena); horregatik dator gero beraz, ondorioa adieraziz<br />
ondoriozko lokailuez aritzean esan genuen bezala. Ez da beraz kausazkoa,<br />
baizik ondoriozkoa.<br />
Ikus beste hau ere:<br />
(72) Gaizki hiltzearen zara beldur. eta ez gaizki bizitzearen. Bada ezin hil daiteke<br />
gaizki. ongi bizi izabJ dena (p. de Axular. Guero. 144)<br />
Hor ere gauza bera, ongi begiratzen bada. Bada hori ez da zeren-en<br />
pareko, baizik Axularrek berak batzutan erabiltzen duen "Orai bada"-rena.<br />
Bestela esan: badari darraikiona ez da aurrean esandakoaren arrazoia,<br />
esplikazioa edo kausa, beste honen antzeko zerbait baizik: " ez gaizki<br />
bizitzearen. Ba(da) jakizu gauza bat: ezin hil daiteke gaizki ", eta abar.<br />
Hemen, bada-z hasten den perpausak ondorioa adierazten du nolabait, baina<br />
aurkaritza kutsuren bat ere badute agian.<br />
Etxepareren honetan, esate baterako:<br />
(73) Eztut egin gaizkirik ukheitiko perilik I ezetare zerengatik behar dudan auzirik. I<br />
Bada. neure maitia. nik diotsut egia. (B. Dechepare. Linguae Vasconum<br />
Primitiae. 181).<br />
Gizasemearen egia esatea nola izan daiteke emaztekiak dioenaren arrazoia?<br />
Hortaz ez da bada hori kausazkoa, baizik gaur horrela esango genukeena:<br />
Ba(da) zuk nahi duzuna esan, baina... Aitortu dugu, halere, eta aitortzen dugu<br />
zenbait arrazoinamendu luzeren ondoko bada oso iluna gertatzen dela askotan,<br />
non ez baitakizu idazleak zer esan nahi duen: "esandako hori egia da, bada<br />
(=zeren, zergatik, ezen...)..." ala beste hau: "esandako guzti hori egia da.<br />
Bada (=hortaz, beraz, orain bada)...<br />
6.4.2. Tokia<br />
Bada kausazkoaren lekua bigarren perpausaren -arrazoia ematen<br />
duenaren- hasiera edo <strong>lehen</strong>-Iehena da. Eta horretan bereizten da<br />
-batzutan!- bada ondoriozkotik, hau maiz, han esan genuen bezala,<br />
perpausean barrentzen baita. Beraz, ondoriozkoa nahiz hasieran nahiz barnean<br />
190
Change language