Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-III
aztergaia. Baina azterkizun dira, maila horretako loturak -testu mailako
harremanak, alegia-, hala nola anaforak, elipsiak, lokailuak eta horrelakoak.
Demagun, konparazio batera, honako testu hau:
(8) Atzo ekarri zuten Mikel etxera. Hori jakin bezain laster, bisitara joan nintzaion. Ez
zidan, halere, askorik eskertu.
Bigarren perpauseko hori erakusleak aurreko perpausean esandakoari
egiten dio erreferentzia. Mikel da, bestalde, bigarren perpaus horretan isilik
utzitako nori sintagma berreskuratzeko bide ematen diguna. Eta hirugarren
perpauseko halere lokailuak aurreko perpausarekiko aurkaritza adierazten duo
Horiek, ordea, esan bezala, testu mailako harremanak dira, ez perpaus
mailakoak. Hor, izan ere, hiru perpaus diferente ditugu, hiruren artean
goragoko perpausik osatzen ez dutenak:
(8') i. Alzo ekarri zuten Mikel etxera.
ii. Hori jakin bezain laster, bisitara joan nintzaion.
iii. Ez zidan, halere, askorik eskertu.
Azter ditzagun perpaus arteko lotura hauek. Lehenbizi, perpaus mailako
lotura aipatuko dugu, juntadura eta menderakuntzari dagokiona hain zuzen, eta
ondoren, testu mailakoa.
1.1. Perpaus mailako lotura: Juntagailuak eta menderagailuak
Lokailuez gainera, juntagailuak eta menderagailuak ere eskaintzen dizkio
hiztunari gramatikak. Hauen egitekoa ere testuari lotura ematea litzateke, baina,
lokailuek testu mailako edo solas mailako lotura bideratzen badute,
juntagailuekin eta menderagailuekin perpausak lotu ezezik, elkartu ere egiten
dira, elkarketa horren ondorioz lortzen dena perpaus delarik halaber.
1.1.1. Perpausen arteko mugak
Lokailuek bideratzen duten lotura solas mailako lotura dela esan dugu.
Horrek esan nahi du lokailu bidez "lotuak" edo "josiak" agertzen diren
perpausak zein bere eskuko izan daitezkeela lokailua gorabehera.
8
(9) Euria dakar. Beraz, euritakoa hartuko dul