Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Perpaus horren <strong>lehen</strong> osagaiak honako hauek dira:<br />
(5) IS[nik] AS [liburu bat emango dizut]<br />
1. Perpaus elkarketa eta lokaUuak<br />
Izen sintagma -(4)-ean isilpean dagoena berau- bere aldetik: ni izenordainak<br />
eta -k ergatibo markak osatzen dute. Aditz sintagma, berriz, Iiburu bat izen<br />
sintagmaz, emango dizut aditzaz eta isilpean utzitako zuri izen sintagmaz<br />
osatua legoke. Eta azterketa ez da hor amaitzen: azken hauen osagaiak ere<br />
berezi daitezke... Guztiarekin ere, perpausaren osagai dira denak, zein bere<br />
mailan.<br />
Gorago esandakoaren arabera, gogoan hartu behar da, perpausa bera ere<br />
beste perpaus zabalago baten osagai izan daitekeela. Errekurtsibotasunaren<br />
baliabideak eskatzen duen aukerari zor zaio hori. Aukera horren arabera, izan<br />
ere, maila jakin bateko unitateak bata besteari erantsiz edo bata bestean<br />
txertatuz maila bereko unitate zabalago eta konplexuagoak osa daitezke. Edo<br />
bestela esan: unitate jakin baten osagaien artean maila berorretako beste unitate<br />
batzu ager daitezke. Perpausaren kasuan ere gauza bera gertatzen da: bere<br />
barnean beste perpaus batzu izan ditzake, osagai gisa, perpaus bat izateari utzi<br />
gabe. Aldera ditzagun, esandakoaren argigarri, honako perpaus hauek:<br />
(6) a. Egia esan digute.<br />
b. Trena berandu iritsiko dela esan digute.<br />
Adibide horietan ageri diren perpausak ez dira berdinak: (6a) perpaus soila<br />
den bitartean, (6b) perpausak beste perpaus bat du bere barnean, osagai gisa:<br />
(7) p[ p[Trena berandu iritsiko dela] esan digute]<br />
Dena den, (6)-ko bi perpausek malla batean egitura bertsua dutela berehala<br />
ohartzen gara: batean objetu zuzena egia izen sintagma den bitartean,<br />
bigarrenean, paper hori berori betetzen baitu, trena berandu iritsi deJa<br />
perpausa izango da objetu. Hortaz, (6a)-n egia izen sintagma perpausaren<br />
osagai den bezalaxe, (6b)-n ere perpaus txertatua osagai izango da.<br />
Izen sintagmak eta aditz sintagmak perpausa osatzen duten bitartean,<br />
perpausetik gora, <strong>lehen</strong> esan den bezala, testua dago, hots, perpaus mailako<br />
unitatea osatzen ez duten perpaus diferenteen hurrenkera luze 000 laburragoa.<br />
Hurrenkera hori, ordea, perpaus den goragoko katearik osatzen ez duen<br />
neurrian, ez da, zuzenean bederen, perpausaren <strong>gramatika</strong>ri dagokion<br />
7
Change language