Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
l. Perpaus elkarketa eta lokailuak<br />
Testu batek koherentea behar du izan, eta koherentzia hori zenbait<br />
faktoreren gainean oinarritzen da. Adibidez, solasgai desberdinen artean<br />
nolabaiteko erlazioa izan behar da. Gai batetik besterako pausuak, adibidez,<br />
ezin dira nolanahi eman, eta abar. Faktore horien artean, gainera, batzu<br />
<strong>gramatika</strong>ri dagozkion elementuak dira. Beste batzu, berriz, ez. Hor dugu,<br />
esaterako, anafora. Anafora batek aurrekari bat eskatzen duo Aurrekari-anafora<br />
erlazio horiek sarritan perpaus berean gertatzen badira ere, beste askotan<br />
perpausaren mugak gainditu egiten dituzte. Pentsa, adibidez, (3)-an agertzen<br />
diren haren, horrelaxe, hura eta antzekoez. Horrelaxe garabiltza<br />
bizitzak perpausa, adibidez, osoa da egituraz, baina ulertuko bada, testuan<br />
gora joan behar da horrelaxe horrek zehazki zer esan nahi duen jakiteko.<br />
(3)-ko adibidetik irten gabe, hor ikusten dugu dena den bezalako esapidea<br />
ere. Honen antzekoak sarri erabiltzen ditugu esaldiak lotu nahi ditugunean:<br />
behar denean, dena den erabiliko dugu, eta beste batzutan, beste esapide<br />
batzu: nolanahi ere, hala ere, bestalde, gainera, e.a., bakoitzak bere<br />
ballo berezia duelarik.<br />
Fenomeno hauek perpausen mugak gainditu egiten dituzte. Perpausak ezin<br />
du, horregatik, askotan zentzu "osoa" beregan izan. Horregatik, hain zuzen,<br />
zentzu osotasuna sarritan aipatua izan bada ere gramatiketan perpausa<br />
definitzerakoan, bistan da ezin garela horretan oinarritu perpausa definitzeko.<br />
Hala ere, perpausa da <strong>gramatika</strong>k bere azterketarako erabiliko duen unitatea.<br />
Perpausa da <strong>gramatika</strong>k aurkitzen duen muga. Hortik gora nekez abiatuko da.<br />
Baina solasean, hizketan, ari garenean, esaldi asko jaulkitzen dira, bata<br />
bestearen ondoren eta erlazionaturik. Esana dugu <strong>gramatika</strong>k solasaldi<br />
horretan perpausak bereizten dituela, besteak beste. Baina perpausetik<br />
goragoko analisirik ez du egiten <strong>gramatika</strong>k, perpausa kontsideratzen baitu<br />
<strong>gramatika</strong>k deskribapenerako unitaterik handiena. Baina, zer dela eta ezartzen<br />
dio <strong>gramatika</strong>k bere buruari perpausaren muga, hortik gorako azterketak albora<br />
uzten dituelarik? Alegia, ez al da posible perpausak bere osagaietatik abiatuz<br />
aztertzen diren bezala testua ere aztertzea, testuaren osagaiak perpausak<br />
direlarik? Testu-Gramatikak, hain zuzen, horixe du helburu. Baina delako<br />
Testu-Gramatika honek eta perpausaren <strong>gramatika</strong>k metodologia eta oinarri<br />
teoriko desberdinak eskatzen dituzte.<br />
Dena den, bada arrazoi funtsezko bat ohizko <strong>gramatika</strong>ren zeregina<br />
perpausera mugatzeko. Izan ere, pentsa liteke perpausari berari ere gainerako<br />
hizkuntz unitateei aplikatzen zaien analisi distribuzionalaren parekoren bat<br />
aplika lekiokeela. Baina -eta hemen dago arazoa- perpaus baten osagaiek -izen<br />
5
Change language