Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ill .
Bestalde, argudioz, arrazoinamenduz eta gogoetaz eihoa izatea baita
honelako libumen bereizgarri nagusia, bidezko dirudi bada-k horietan
argudioak eta arrazoiak elkarri lotzea perpaus soilak baino gehiago. Nola lot,
ordea? Ikus dezagun pare bat mota.
Beraz-ek, ikusi dugunez, argudio, arrazoinamendu edo solasaldi bat
burutzen eta azkentzen duen bezala, bada-k askotan argudio berriari, beraz-ek
burutu duenarekin zerikusia duenari eta hura osatzen eta biribiltzen duenari,
irekitzen dio atea eta ematen hasiera. Lehen aipaturiko Axularren pasarte
hartan, (71)ean agertzen da hori garbiro. Honela dio Axularrek:
( 226) Hunelakoak zÍ1'en zure aita launa eta bai bertze aitzinekoak ere.
Bada eztuzu zuk ere zeure arrazaz ukhatu (...). Zeren (...) ioan zinen Gorthera
eta (...). Beraz etzara zu ere (...).
Bada ez eta ohorearen iraungitzaile ere (p. de Axular, Guero, 3)
Bertrand de Echauzen aitzinekoak nolakoak ziren kontatu ondoren,
lehenbiziko bada-ren bitartez argudio berriari ('eztuzu zuek ere...ukhatu')
ematen dio hasiera; Bertrand de Echauz bera ere aitzinekoen gisakoa dela
frogatu nahirik. Eta argudio berri hori garatzean eta honen ondorioa beraz-en
bidez adieraztean, berriz ere beste argudio berri bati ('ez eta ohorearen
iraungitzaile ere') ekiten dio, bada aurrean ezarririk.
Horrenbestez esan daiteke beraz-ek bere aurreko solas zatiari egiten diola
erreferentzia, esana bildu eta hura burututzat eta frogatutzat ematen duelarik.
Bada-k aldiz ondoko solas zatiari egiten dio, hura iragartzen du, hari
begiratzen eta hartara igortzen du irakurlearen arreta. Beraz-en ondoren esaten
dena lehen ere esana dago nolazpait, ezaguna du irakurleak gutxi gorabehera
aurreko lerroetatik. Bada-ren ondokoa aldiz ezezaguna eta berria da, mintzagai
berria.
Ikus, esate baterako, Leizarragaren pasartehau: Testamentu Berriaren
itzulpena erreginari eskaini diola eta, beldur da arinkeriaz eta harrokeriaz
salatuko ote duten, baldin hartarako izan dituen arrazoiak agerian jartzen ez
baditu. Eta bada-ren bidez ekiten dio arrazoiak azaltzeari:
162
(227) Andrea, zeren (...) dedikatzera ausartu izan naizen, mereci onez arintassunez
akhusa abal neinde, baldin (...) zerbait exkusa eman ezpaneza. Bada, niri haur
eragin draudaten anhitz berze razoinen artean izan dirade (...)
Eta ondoren bi arrazoi aipatzen ditu.