Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

2. Emendiozkoak
(131) Esan det ixilik galde dezazula; baña oraií'i diot gañera. urliaren kontrako
gauzaren bat jakiten badezu. ixilik gorde bear dezu zeregan (J.B. Aguirre.
Eracusaldiac l. 601)
(132) Hilko zeTa. eta andik laxter gorputz ori ezur-uts izango da, (...) ar likitxen pilla
nazkagarri bat. Baña gañera. baldií'i kondenatzen bazera. ikatza baí'io beltzago
egongo da zure arpegia ifemuan (G. Arrue. Mayetzeco illa. 29)
(133) Gemikako arbola abestu eban Aldea de Camposkoak. Ondo abestu be, gañera
(N. Alzola. Atalak. 64)
(134) Aurrak ola mendian ikaratzea, ez da gauza zalla, baí'ian ezta egokia ere. Gosarie
ere jan digo gañera (M. Lekuona, Eun duJeat. 29)
(135) Baiba. ta gero auxe. ajia galanta. gorputza ondatu. dirua galdu ta osasuna
makaldu; lotsatu be ezeiz eitxen gañera (J. San Martin. Zirikadak. 94)
2.2.4. Esan dezagun, azkenik, ezin direla nahasi gainera eta
gainerontzean (eta honen aldakiak), azken lokailu hau aztertzen dugunean
ikusiko den bezala.
2.3. Bestalde I bertzalde
2.3.1. 'Beste' izenondoak ('bertze' lapurteraz) eta 'alde' izenak ('althe'
Zuberoan) osaturik:o hitz elkartua dugu berez. Baina lokailu bilakatzen zaigu
askotan. Eta orduan 'beste (alde bate)tik' esan nahi duo
Perpausaren barnean betetzen duen funtzioa, gainerako emendiozko
lokailuekin gertatzen den bezala, gehitzearena da: 'lehen esandakoaz gainera,
beste hau ere bai' bezalako zerbait adierazten duenean nabari da ongi aski
funtzio hori. Beraz, ekintza bati beste bat gehitzen zaiola adierazteko balio duo
Hori ikusten da ondorengo adibide hau bezalakoetan:
(136) Euria da. Haizea, bestalde. Beraz. ez dago mendira joaterik.
(137) Jakin behar da. bestalde. hori egia dela.
Adibide hauek erakusten dutenez, 'bestalde' lokailuak aurreko 'Eurla da'
perpausak dioenari 'haizea ere badela' gaineratzen dio. Edota 'lehen
esandakoaz gainera, egia ere badela jakin behar dela'. Beraz, 'bestalde'
lokailuak 'gainera' lokailuaren balioa hartzen duela esan daiteke:
53