Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3. HAUTAKARIAK<br />
3.0. Sarrera<br />
3. Hautakartak<br />
Sail honetan biltzen diren ·lokailuak "hautakariak" deitu ditugu, hiztunak<br />
hautaketa bat adierazi nahi duenean erabiltzen dituelako. Jakina: hautaketa hau<br />
egiteko erabiltzen diren partikularik ezagunenak "edo" eta "ala" dira, baina<br />
hauek ez dira lokailuak, juntagailuak baizik, nahiz sarritan, beste juntagiluekin<br />
gertatzen den moduan, lokailu bezala ere ageriko zaizkigun. Baina, dena dela,<br />
hauen berri juntagailuekin batera emanen da.<br />
Hautakariak agertzen diren perpausetan halako kontraesan bat aurkituko<br />
dugu, bi zatien arteko aukera bat egin behar baita eta biak batera ezin baitira<br />
bete:<br />
(1) edan ora 000 egarriak geldituko zara<br />
(2) edan ora, bestela egarriak geldituko zara<br />
Esaldi horietan badirudi ura edatea eta egarriak gelditzea, biak aldi berean eta<br />
batera, ezin gertatukotzat jotzen dituela hiztunak eta, honenbestez, bietako baten<br />
aukera egin behar duela. Horra zergatik deitzen ditugun hautakari.<br />
Hurren datozen lokailu hauek hautakariak baldin badira ere, sarri askotan<br />
mugak ez daude batere garbi eta esanahi bat baino gehiago eskuratzen dute,<br />
unean uneko elkarrizketa baldintzak nolakoak diren. Hortaz, ez da harritzekoa<br />
izanen honako lokailu hau hautakaria dela bai, baina aldi berean emendiozko<br />
kutsua edo aurkaritzako ñabardura duela esaten badugu. Beti ere, lokailuen<br />
mundua oso labainkorra eta irristakorra baita. Solasaren barneko lotura<br />
segurtatzeko erabiltzen ditugunez, gure hizkera baldintzak aldakorrak dira<br />
guztiz, mugagabeak eta hainbat baldintzaren pean geratzen direnak. Ikus<br />
ditzagun, zernahi gisaz, zein diren lokailu hautakariak: bestela-bertzenaz,<br />
osterantzean, gainerontzean, ezpere(n), ezpabere, e.a.<br />
79
Change language