Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-m
(56) Bildots eder bat erosi eutson. Zegaz ordaindu, ostera, txikirik ez eukan-da? (p.
Bilbao, lpuin-barreka,l (0)
Rasieran ere erabiltzen da inoiz, gutxitan bada ere:
(57) Ikusirik guztijak diríala modu batekuak, dua galdubagaz eukan lotsia, eta dua
gitxitubagaz bildurra. Ostera, biurtuten bada eurakgana galtzen dau leen geratu
jakan lotsa eta bildur puskia(...) (E. Astadoa, Urteco Domeca, 145)
Aurkaritzako beste zenbait lokailu bezala, harridurazko perpausen amaieran
erabiltzen da inoiz ostera, harridurari indarra emateko 000:
(58) Igel barrabanok atrapetako 003 zala-ta, Markolbek goizean eginiko arto ta ogi
guztiak eskuratuta, osifiera bota eutsezan. Au bakarrik balitz ostera! (p. Bilbao,
Ipuin-barreka,247)
Esan dezagun, azkenik, ostera eta osterantzean ez direla nahasi behar.
Ikus azkeneko honetaz dioguna lokailu hautakarien sailean.
4.4.Aldiz
4.4.1. Lokailu honen jatorrian ere aditzondo bat dugula esan genezake,
zalantza handirik gabe. Remen, ordea, aldiz lokailua dugu aztergai, ez aldiz
aditzondoa. Lokailu bezala ekialdeko euskalkietakoa dugu batipat, gaur egun
euskara idatzian erabat zabaldua bada ere. Kontrakotasuna edo kontrastea
adierazten du aldiz-ek ere eta, aurkaritza saileko beste zenbait lokailuk bezala,
bigarren perpauseko osagairen baten ondo-ondoan kokatzen da maiz, osagai
hori aurreko perpauseko beste bati kontrajarriz:
(59) Lehenago hi baitinzan lengoajetan azkena,/ orai, a1diz, izanen iz orotako lehena
(B. Dechepare, Linguae Vasconumprimitiae, 245)
(60) Denbora hartan ohi nizin nik zugatik dolore,/orai aldiz zure faltaz mutatu niz ni
ere (B. Dechepare,Linguae Vasconumprimitiae,155-6)
Kontrajartzea aski argi dago bi adibide horietan, hala nola zeintzu diren
nabarmenduriko osagaiak : 'lehenago / orain' eta 'denbora hartan / orain'.
104