Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
4. Aurkaritzakoak<br />
Bestelakoak ere aurki daitezke --halerik, halaz guzi arreo ere...--,<br />
baina hedadura gutxiko fonnak eta aldakinak dira.<br />
Diren direnean, lokailua osatzen duten esapideak ditugu hauek; bere<br />
osotasunean unitate bat osatzen dutenak, alegia. Fonna desberdinak elkarren<br />
artean konparatuz gero, ordea, eta kendu 000 jar daitezkeen elementuak<br />
kontutan hartzen baditugu, erraz antzeman daiteke zeintzu diren unitate horiek<br />
osatzen dituzten osagai nagusiak: hala, erakuslearen forma markatu gabea -aurreko<br />
perpausari erreferentzia egiten diona--; egitura kontzesibo batzutan<br />
ageri den ere partikula; zenbait egitura enfatikotan ageri den guzti zenbatzaile<br />
orokorra; eta, azkenik, ere gabe ere beharbada kontzesio kutsua eman<br />
dezaketen -ik eta -z atzizkiak.<br />
Lokailu hauek, deoa dela-k bezala, aurreko perpaus osoari egiten diote<br />
erreferentzia eta harekiko aurkaritza adierazten dute.<br />
4.9.2. Tokia<br />
Bigarren perpausaren hasiera dute lokailu guzti hauek ohizko kokaleku,<br />
hortxe ageri baitira maizenik. Bestelako tokietan ere erabil daitezke, ordea,<br />
denek joera berbera erakusten ez badute ere: halere-k askatasun handiagoa<br />
erakusten du bai perpaus barman bai azkenean kokatzeko; halarik ere-k<br />
erraz hartzen du perpaus barruko tokia, ez hain erraz ordea azken buma; hala<br />
la guztiz ere eta halaz guztiaz ere multzokoak, berriz, perpausaren<br />
hasieran kokatzen dira ia beti, inoiz 000 behin barman ageri badira ere.<br />
Hasiera hasieran joaten dira, beraz, sarritan lokailuok, adibideetan ikusi<br />
dugun bezala.<br />
Zuzen zuzenean juntagailuaren ondoan ere joan daitezke, ordea:<br />
(168) Indar guziak: eskuetan izaki, eta halere jendearen beldor! (J. Hiriart-Urruti,<br />
Zezenak errepublikan, 162)<br />
(169) Neskazar bati hemendik ai naiz / oihu ta irrintzina, / bainan halere ezin<br />
urrika1 / aldean den mutxurdina (Mattin Treku, Ahal dena, 104)<br />
(170) Hanbat aldiz abisatuak, behartuak, mehatxatuak, eta halarik ere deusik ez<br />
egiten! (M. Duhalde, Meditacioneac gei premiatsuenen gainean, 216)<br />
(I7l) Aita posible balln bada dispensa nezazO kalitza hunen edatetik, bena halarik<br />
ere zure boronthatea izan bedi konplitia, ez aldiz enia (Uskara libru berria, 37)<br />
123
Change language