Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-<strong>III</strong><br />
ROOadurari dagokionez, beraz bezala, euskalki guzietan zabaldua dago<br />
bada, <strong>lehen</strong> eta orain, zubereran, kIasikoan bOOeren, izan ezik. Egia da halere,<br />
iparraldeko euskalkietan ez bezalako hOOadura eta bizitasuna ageri duela badak<br />
hegoaldekoetan, egunoroko hizketan, eIkarrizketan, batez ere. Noiznahi<br />
esaten da eta entzuten 'Etorri ba', 'Noiz ba?', 'Ez dakit ba', 'Joan zaitez ba',<br />
eta abar. Areago, hiztun askorentzat isilgabeko errepika bihurtu da, bi mtz<br />
segidan ezin esateraino ba aldioro eta uneoro tartekatu gabe: 'Ba... esango<br />
dizut', 'Ba... ez naiz gogoratzen', 'Ba... zeuk ikus', 'Ba... joan den astean'.<br />
Azken bost lerro hauetako adibideek argiro erakusten dute eIkarrizketa<br />
giroan esanak direla perpaus horiek. Ror du bere bete-beteko lekua bada-k,<br />
izan ere. Rori sinesteko, aski da testu libum bat 000 zientziazko artikulu bat<br />
eskuetan hartzea, eta nekez aurkituko da bada bato Rori gabe, hizkera<br />
arruntetik hurbilago dagoen saio antzeko 000 ikerlanezko txosten bat hartzea,<br />
eta han ere doi-doi agertuko da bada. Aldiz, komedia 000 antzerki 000 ipuin<br />
bat hartuz gero, idazle gipuzkoar batek egina bada batez ere, bada-z josia<br />
azalduko zaigu.<br />
Zer esanik ez, gehienetan alferrikakoa dela OOota betegarri hutsa bederen;<br />
alegia, testutik kendurik ez du ezer galtzen esanahiak, askoz gutxiago erabiltzen<br />
duten ifarraldeko testuek erakusten digutenez. Gehienez ere kaleko eta<br />
egunoroko hizkeraren kutsua galtzen du, kalean eta egunoroko hizkeran<br />
darabiltenentzat, noski.<br />
Rorientzat ere eta horien hizkeran ere bada ondoriozko lokailua dela jar<br />
lezakete dudan batek baino gehiagok, ezin ikusirik: ondoriotasunik zenbait<br />
adibidetan. Esate baterako, zertan datza ondorioa honako perpaus hauetan?<br />
(153) -Ama, hemen aspertuta nago<br />
-loan bada kalera<br />
(154) -Nik hori badakit<br />
-Esan bada!<br />
(155) -Hor ez dago<br />
-Non bada?<br />
Eta horrelako beste milatan. Rori garbiro ikusteko, on da konpara dezagun<br />
eIkarrekin perpaus bikote hau: 'Etorri al da?' eta 'Etorri al da bada?'. Bigarren<br />
honetan bada darabilenak zerbait ikusi, entzun 000· somatu du bere inguruan<br />
etorri behar zuena agian etorri dela pentsarazten diona, eta ikusi, entzun 000<br />
152
Change language