Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-<strong>III</strong><br />
Hor, lanaren testuinguruak erakusten digunez, ez du esan nahi beste<br />
zerbaitez gain jakin ere badakigula, baizik: eskolatu eta ikastolatu hitzak ere zer<br />
diren badakigula.<br />
Hortaz, zalantzarik egon ez dadin, esan dezagun hiru sail bezala egingo<br />
ditugula lokailu honen erabileran:<br />
1. Sintagma baten ondoan jartzen dugunean. <strong>Euskal</strong>dun guztiontzat berdin.<br />
2. Aditz nagusiaren ondoan dugunean. <strong>Euskal</strong>dun guztiek interpretazio<br />
arrunta, ekialdekoek bigarren interpretazio bat ere bai. Ikus gorago eman<br />
adibide eta esplikazioak.<br />
3. Aditz laguntzailearen ondoan dugunean. Oro har ekialdean bakarrik<br />
erabilia, oso anbiguoa gerta daiteke: interpretazio arrunta, bigarren<br />
interpretazioa eta baita edozein sintagmari lotzeko aukera ere (hirugarren<br />
interpretazioa). Nolanahi ere, anbiguetate hau bigarren kasuan ere gertatzen<br />
da, ere lokailuaren ondoan sintagma bat baino gehiago suertatzen denean.<br />
Beraz, badirudi perpausaren esanahia aski ukitua geratzen dela ere hori 'lekuz<br />
kanpo' ikusi bezain laster. Ikus, esaterako, ondoko adibide hau:<br />
(73) Aitor dezagun bada euskara orain arte, <strong>Euskal</strong> Herriko eskoletarik kanpo atxoo<br />
izan dugula, hori baita Herrian Herriko mintzaira hiltzera kondenatzea. Ikusi<br />
ere da horrelakorik munduan barna "koloniak" deitzen ziren eskualdeetan eta<br />
izan du gaitz horrek ondoriorik, ondorio odoltsurik" (Herria 2068)<br />
Nola interpretatu behar dugu hori? Hiru interpretazioak dira posible:<br />
"kontu guzti hau ez da bakarrik buman daukagun ideia bat, ikusi ere da...".<br />
Besterik gabe esan dezakegu "horrelakorik" sintagmarekin doakeela, bigarren<br />
interpretazioan ("horrelakorik ere ikusi da kolonietan, alegia... ")? Edo,<br />
hirugarren interpretazioan, "koloniak deitzen diren eskualdeetan ere ikusi dela<br />
horrelakorik" ulertu behar da hor?<br />
Aipa dezagun, azkenik, oso arrunta ez den arren, zenbaitetan indarturik<br />
(ba-rekin 000 ez-ekin) ageri dela aditz laguntzailea:<br />
44<br />
(74) Jakin ez ezen, irakurri ere badet oarrez... (Larramendik Mendibururi egin zion<br />
kartan)<br />
(75) (...) aurki adituko dira ta geienak dagoaneko aditzen ere badira (Larramendik<br />
Mendibururi egin zion kartan)
Change language