richtlijn Vroegtijdige opsporing aangeboren hartafwijkingen

JGZ-standaard / Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen 0-19 jaar
17
Het cardiovasculaire systeem is het eerste functionerende systeem in het embryo,
opgebouwd voor het transport van voedingsstoffen en afbraakproducten. In de
periode van de 8e tot 12e zwangerschapsweek, krijgt de circulatie de definitieve foetale
vorm. De foetale circulatie is op verschillende onderdelen anders dan de circulatie
na de geboorte.
■ Er zijn extracardiale shunts (de ductus arteriosus en de ductus venosus) en een
intracardiale shunt (het foramen ovale) aanwezig. Deze zorgen voor een gelijke
druk tussen de twee atria en de grote bloedvaten en daarmee ook tussen de twee
ventrikels.
■ Er is een hoge longvaatweerstand doordat de longen niet ontplooid zijn en de longvaten
veel glad spierweefsel bevatten. Hierdoor is er een geringe bloedstroom naar
de longen.
■ De weerstand in de grote systeemcirculatie is laag in vergelijking met de situatie
ná de geboorte, onder andere door de lage druk van de navelstreng en de placentaire
bloedstroom.
Door deze aanpassingen werken de foetale ventrikels in feite parallel aan elkaar
(naast elkaar) in plaats van in serie (na elkaar) zoals na de geboorte. De verdeling van
het uitgedreven bloed is afhankelijk van weerstand en de stroom én van het feit dat de
grote open ductus arteriosus zorgt voor een gelijke druk in aorta en pulmonaal arterie.
Zuurstofrijk bloed stroomt vanuit de placenta door de navelstrengvene (vena umbilicalis)
naar de lever, maar ongeveer 50% gaat direct naar de ductus venosus. De ductus
venosus geeft weinig weerstand, waardoor het zuurstofrijke krachtiger stromende
bloed uit de navelvene direct naar het hart wordt gestuurd. Het stroomt naar de rechter
boezem en voor 50-60% door het foramen ovale naar het linker atrium. Dit zuurstofrijke
bloed, gemengd met wat teruggekomen bloed uit de longen via de vena pulmonalis,
wordt naar de linker ventrikel gestuurd en hiervandaan naar de aorta. De
krans- en hersenslagaders, evenals de bovenste extremiteiten krijgen hierdoor zuurstofrijker
bloed aangeboden dan de andere delen van het lichaam (met uitzondering
van de lever).
Een deel van het bloed uit de vena umbilicalis wordt in de vena cava inferior gemengd
met het zuurstofarme bloed uit het onderste deel van het lichaam. Samen met het
veel minder zuurstofrijke bloed uit de vena cava superior gaat dit via de tricuspidaalklep
naar de rechter ventrikel en arteria pulmonalis. Een groot deel van dit bloed
stroomt niet naar de longen (hoge vaatweerstand), maar via de ductus arteriosus
(Botalli) naar de aorta descendens en zo naar het onderste deel van het lichaam en de
navelstrengarteriën (lage vaatweerstand). Ongeveer 65% van de foetale output gaat
naar de placenta terug, de rest doorstroomt foetale organen en weefsels.