richtlijn Vroegtijdige opsporing aangeboren hartafwijkingen

JGZ-standaard / Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen 0-19 jaar
4.6.4. Hartritme
Het hartritme bij pasgeborenen heeft een hoge frequentie en is sterk variabel zowel in
rust als bij activiteit. Gemiddeld is de frequentie 110 tot 150 slagen per minuut, bij
slapen 70 tot 90 en bij huilen kan de frequentie oplopen tot 170 slagen per minuut.
Naarmate het kind ouder wordt, neemt het aantal slagen per minuut af (zie tabel 2.2).
Als afwijkend worden de volgende ritmestoornissen beschouwd:
■ Persisterende tachycardie (neonaten > 200 slagen per minuut, zuigelingen >150
slagen per minuut, oudere kinderen >120 slagen per minuut)
■ Bradycardie (neonaat < 90 slagen per minuut, zuigeling < 60 slagen per minuut,
waarbij de snelheid bij inspanning niet toeneemt.)
■ Irregulaire hartslag (zie hoofdstuk 2.3)
Over het algemeen geldt dat persisteren van de irregulariteit of het frequenter voorkomen
ervan met eventueel bijkomende verschijnselen (bijvoorbeeld syncope) kunnen
duiden op pathologische aritmie. Indien er twijfel bestaat over het hartritme tijdens
auscultatie, kan palpatie van de radialispols extra informatie geven.
(Nuyten,2003)
4.7 Palpatie
52
Na inspectie en auscultatie volgt de palpatie door de arts. Een deel van dit onderzoek
zal op indicatie worden uitgevoerd (zie het Stappenplan, hoofdstuk 4.2).
De pols
De femoralispolsen worden gevoeld om AS of CoA uit te sluiten. Indien er sprake is
van een afsluiting in het traject van de aorta is de kwaliteit van de beenpulsaties
afwijkend: de femoralispols is afwezig of beduidend minder voelbaar. In dat geval
moeten de arteria radialis en arteria femoralis tegelijkertijd worden gepalpeerd. Bij
een CoA voelt men de slag van de arteria femoralis ná de radialispols (Bernstein,2003)
wanneer een collaterale circulatie is gevormd. Bij gezonde kinderen wordt de slag van
de arteria femoralis even vóór de arteria radialispols gevoeld. Bij een vermoeden op
CoA kan het tegelijkertijd voelen van beide radialispulsaties extra informatie geven.
Bij een coarctatie met een vernauwing boven de oorsprong van de arteria subclavia is
namelijk wel een normale pulsatie aan de rechter arm voelbaar, maar niet aan de linker
arm (Moss,1992).
Vooralsnog is het bij het onderzoek van de zuigeling op het consultatiebureau niet
gebruikelijk de radialispols te voelen. Daarnaast blijkt uit de praktijk dat de femoralispols
bij 4 weken vaak moeilijk te onderzoeken is. Daarom moet het onderzoek in elk
geval bij het 3 maanden consult door de arts worden gedaan. Over het herhalen van
palpatie van de femoralispolsen zijn de meningen binnen de werkgroep en bij de
externe experts verdeeld. De werkgroep adviseert dat de femoralispolsen zeker