richtlijn Vroegtijdige opsporing aangeboren hartafwijkingen

JGZ-standaard / Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen 0-19 jaar
53
gevoeld moeten zijn vóór de eerste verjaardag. Bij een zwakke of afwezige pols, of bij
aanhoudende twijfel dient verwijzing plaats te vinden.
Lever en milt
De lever en de milt kunnen bij dreigend (rechter)hartfalen vergroot raken door
veneuze stuwing in de grote circulatie. Het vinden van een vergrote lever en/of milt
bij de jonge zuigeling kan dus een belangrijke aanwijzing zijn voor de aanwezigheid
van een hartafwijking. De arts JGZ palpeert met de vingertoppen voorzichtig onder de
rechter respectievelijk linker ribbenboog (bij voorkeur in liggende positie). Een door
hartfalen gestuwde lever/milt is als een ronde rand twee centimeter of meer onder de
ribbenboog te voelen.
Ictus cordis
Wanneer er aanwijzingen zijn voor een aangeboren hartafwijking, wordt op de thorax
gevoeld naar de ictus cordis, de voelbare stoot van de apex van het hart tegen de
borstwand, te palperen in de vijfde intercostaalruimte links op de midclaviculaire lijn.
De aanwezigheid van een versterkte ictus cordis duidt op een verhoogd slagvolume
van linker of rechter ventrikel en wordt gevonden bij ASD, bij middelmatig grote tot
grote VSD, en bij een grote open ductus arteriosus. Een fysiologisch versterkte ictus
cordis komt voor bij inspanning, angst/zenuwachtigheid, anemie en hyperthyreoïdie.
Wanneer de ictus cordis groot en naar lateraal verplaatst is, moet men aan cardiomegalie
denken.
Thrill
Een thrill ontstaat wanneer bloed van hoge naar lage druk stroomt, waarbij veel turbulenties
in de bloedstroom ontstaan, bijvoorbeeld door een stenose. De aanwezigheid
van een thrill is altijd geassocieerd met een hartgeruis en is voelbaar als vibraties
over de thoraxwand. Het onderzoek naar een thrill wordt alleen op indicatie gedaan.
Palpeer dan als volgt:
1. Onderzoek het kind in liggende positie.
2. Gebruik de handpalm, niet de vingers, en druk zacht in het gebied van de ictus
cordis.
3. Let op de aanwezigheid van een thrill.
Indien een thrill aanwezig is:
4. Bepaal het punctum maximum.
5. Palpeer, met de vingers, langs de hals en suprasternaal naar voortgeleiding van de
thrill.