bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

More documents

Recommendations

Info

15 Christus). Maar ondanks die historische situering ademen ze helemaal de geest en de belangen van de twaalfde- en dertiende-eeuwse hoven. Auteurs van zulke teksten zijn hofdichters die vaak voor lange tijd onder de bescherming van een hoge edelman werkten. Daarnaast is er in deze eeuwen een stroom van heiligenlevens, dierverhalen, geestelijke en wereldlijke liederen, die deels aan het hof, deels in de kloosters ontstonden. Lang niet altijd hebben we voldoende gegevens om dat precies te kunnen uitmaken. Dat geldt ook voor de vele instructiewerken voor een deugdzaam leven en de encyclopedische werken met kennis over de natuur, geschiedenis en vooral de zeden. Deze moraliserend-didactische literatuur komt pas goed op gang aan het eind van de dertiende eeuw. Soms behoort een edelman tot de opdrachtgevers, maar desondanks kan zo'n tekst juist voor bredere lagen van een lekenpubliek bedoeld zijn, zoals we dat in de steden en op het platteland vinden. Kloosterliteratuur Typische kloosterliteratuur wordt gevormd door de exempelverzamelingen. Die bestaan uit korte verhaaltjes in proza met een anekdotisch karakter. Zo konden allerlei zonden en ondeugden op een aantrekkelijke manier verduidelijk worden. Oorspronkelijk waren ze bestemd om stof te leveren voor preken. Maar algauw worden ze ook buiten die situatie gebruikt. De stof komt uit de bijbel en de geschiedenis, uit dierenencyclopedieën (bestiaria) en ook uit het dagelijks leven. Sommige van deze korte verhaaltjes werden bewerkt tot afzonderlijke tekst, zoals de Beatrijs en de Theophilus. Maar ook in het algemeen hebben ze een enorme invloed gehad op de Middelnederlandse letterkunde. Die geestelijke literatuur is lang niet zo saai, eentonig of belerend als je misschien zou denken. Ook kloosterlingen (de hele dag bezig met het zieleheil van zichzelf en van anderen) konden doodop raken en verveeld. Ledigheid stond bekend als de meest voorkomende zonde in hun milieu. En daar zat de duivel nu juist op te wachten, immers: ledigheid is des duivels oorkussen! Om die gevaarlijke situatie te vermijden, was onder meer de literatuur een geschikt middel om de kloosterlingen afleiding te bezorgen. Het beste was dan een literatuur die zowel stichtte als verstrooiing bood. Bijgevolg waren de heiligenlevens en exempelen, met modellen van en voor een hoogstaand leven, ook heel spannend en gruwelijk. Toch is er van een eigenlijke kloosterliteratuur die in eerste instantie binnen de muren bleef nauwelijks sprake. De genoemde teksten waren tegelijkertijd zeer bruikbaar om buiten het klooster mensen te winnen voor de goddelijke boodschap. Alleen voor wat de mystiek betreft, kan dat betwijfeld Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
16 3. Spannend heiligenleven over Sint-Kunera, uit ca. 1488. worden. Dit begrip staat voor een heel persoonlijke uitwerking van de relatie van de mens tot God. Het gaat hierbij om het zeer individuele streven van de ziel naar eenwording met het goddelijke, in verschillende trappen van vervolmaking. Vooral in de Nederlanden nam de literatuur die aan deze zelfexpressie is gewijd een hoge vlucht. Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
Page 1 and 2: Het literaire leven in de middeleeu
Page 3 and 4: Woord vooraf VII Dit boekje gaat ov
Page 5 and 6: 2 voor ogen stond. Je bent niet all
Page 7 and 8: 4 veertien jaren blijkt Maria, de m
Page 9 and 10: Barrières 6 Het is duidelijk dat d
Page 11 and 12: 8 Die ‘hij’ is namelijk Jezus,
Page 13 and 14: 10 II De Middelnederlandse literatu
Page 15 and 16: Middelnederlands 12 Pas in de twaal
Page 17: 14 zichtbaar, in liefdesliederen en
Page 21 and 22: 18 op elk moment van de dag hun leu
Page 23 and 24: 20 boekdrukkunst. Dat begint zo oms
Page 25 and 26: 22 kerk, waarschijnlijk over een Ke
Page 27 and 28: 24 hoogstens wat pentekeningen aan,
Page 29 and 30: [ ] = niet bewaard. Fouten en verbe
Page 31 and 32: 28 taal aangepast worden. Maar ook
Page 33 and 34: 30 6. Afdruk van houtblok met gegra
Page 35 and 36: 32 enigszins aanpassen aan de leess
Page 37 and 38: IV Van luisteren naar lezen 34 Wat
Page 39 and 40: 36 rend direct toegesproken alsof j
Page 41 and 42: 38 terwijl hij eveneens steeds weer
Page 43 and 44: 40 in aanmerking voor de lof die hi
Page 45 and 46: Van verzen naar proza 42 Maar de vo
Page 47 and 48: V Aan het hof 44 Aan de hoven in Li
Page 49 and 50: 46 allerlei motiveringen: de soever
Page 51 and 52: 48 eeuwig trouw heeft gezworen, zou
Page 53 and 54: 50 Nu gaat het natuurlijk wel om de
Page 55 and 56: 52 duidelijk zijn dat de oorspronke
Page 57 and 58: 54 zulks toch niet lukte - je moest
Page 59 and 60: 56 Immers, ledigheid is des duivels
Page 61 and 62: 58 Maar in de stad is al meteen een
Page 63 and 64: ontglipt, alsof je een paling bij z
Page 65 and 66: 62 duidelijk worden dat iedereen ee
Page 67 and 68: 64 verband met de voortplanting. Ma
Page 69 and 70:
66 verklede feestvierders. Daar bes
Page 71 and 72:
68 13. Titelpagina van boekje over
Page 73 and 74:
70 burger. Iemand als Uilenspiegel
Page 75 and 76:
72 14. Verhalend gedicht, gedrukt i
Page 77 and 78:
VII Over regels en betekenissen 74
Page 79 and 80:
76 Zegt nu zelf, welke clown, welke
Page 81 and 82:
78 want God en de duivel zijn in al
Page 83 and 84:
80 helden is verbonden met de wijze
Page 85 and 86:
Modelfiguren 82 In de kringen van d
Page 87 and 88:
84 ende Blanchefloer is Diederik va
Page 89 and 90:
86 stemming over te dragen. Tot de
Page 91 and 92:
Literatuuropgave 88 Per hoofdstuk w
Page 93 and 94:
90 Moderne Encyclopedie van de Were
Page 95 and 96:
91 Schuit; literatuur, volksfeest e
Page 97 and 98:
1100 1200 1300 ca. 1350 1350/1400 1
Page 99 and 100:
1400 ca. 1496 1500 ca. 1515 ca. 140
Page 101:
Lijst van illustraties 94 1. Scaecs
show all

bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?