bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

33
mening over de onzin die hij zijns inziens moet zetten niet voor zich houden. Hij
werkt in 1485 aan een soort encyclopedie uit de twaalfde eeuw van een zekere Bart
uit Engeland. Aan de passage over de wonderlijke eigenschappen van de vingers
voegt hij verontwaardigd toe: ‘Maar ik, Jacob, ben van mening dat hier niets van
klopt’. Toch behoort zo'n commentaar in de tekst zelf natuurlijk tot de uitzonderingen.
Brokstukken
Als we spreken over de Middelnederlandse letterkunde, moeten we ons het volgende
goed realiseren. Een belangrijk deel is nooit opgeschreven maar behoorde toch tot
het actieve literatuurbezit van het middeleeuwse publiek. Dat kennen we dus niet.
Van wat er opgeschreven is, bezitten we slechts een klein deel dat zeker niet
representatief is voor alles wat er geweest is. Bovendien bestaat dat kleine deel niet
uit de oorspronkelijke versies van de teksten zoals de auteurs die bedacht hebben.
We hebben slechts (flarden van) afschriften uit later eeuwen, vol fouten,
‘verbeteringen’ en aanpassingen. Ook de gedrukte boeken, die iets beter bewaard
zijn, geven niet een representatief beeld van de literaire cultuur uit de vijftiende en
zestiende eeuw. Vooral eigentijdse teksten worden nog weinig gedrukt. Gelukkig
zijn die in deze tijd beter bewaard in handschriften, die als repertoire in de archieven
van de rederijkerkamers opgeslagen werden. De geschiedschrijving van de
Nederlandse literatuur uit de middeleeuwen is dus een hachelijke zaak. Pas vanaf de
renaissance kunnen we beschikken over alles wat geproduceerd is, in de vorm zoals
de auteurs dat wilden.
Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen