bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

More documents

Recommendations

Info

werk. Hij heeft deze nooit gehoorde, wonderlijke historie op schrift gesteld om 71 ‘daarin genoegen te scheppen, zodat de zinnen der mensen verzet worden wanneer ze gebukt gaan onder melancholie en zwaarmoedigheid, hetzij door de streken van de duivel hetzij door vertroebeling van het bloed. Want melancholie brengt zwaarmoedigheid voort en maakt grof bloed, waardoor de mens veelvuldig ziek wordt.’ En zulke aanbevelingen treffen we aan bij tal van prozaromans, novellenboeken, anekdotenverzamelingen en liedboekjes. Het is zelfs zo dat ook het schrijven van literatuur een remedie kan vormen tegen de bedreigingen van de melancholie. Dat wordt nogal eens beklemtoond door de rederijkers. Zo noemen zich de burgers die vanaf omstreeks 1400 zelf actief aan de literatuur gaan doen. Ze organiseren zich in rederijkerskamers, en menigmaal geeft het reglement van zo'n kamer aan dat de broeders zich uit angst voor ledigheid en melancholie aan de dichtkunst gaan wijden. Een voorbeeld geeft het reglement van de kamer De Fonteine in Gent, uit 1448, die toonaangevend was voor veel andere kamers in Vlaanderen. Naast het lerende en het verstrooiende laten die rederijkers ook het begrip schoonheid van toepassing zijn op de literatuur. Voor een deel zijn ze verantwoordelijk voor de in dit hoofdstuk besproken teksten. Die kwamen echter ook buiten hun directe bemoeienis tot stand, door toedoen van de drukkers/uitgevers die een breed publiek zoeken, en de rondtrekkende liedjeszangers en entertainers voor wie de rederijkers hun neus optrekken. Ze behoren namelijk tot de intellectuele elite van de stad en onderscheiden zich bij voorkeur in hun eigen kringen en feesten met teksten die niet voor Jan en Alleman toegankelijk mochten zijn. Vandaar dat ze ook, zeker tot het midden van de zestiende eeuw, op gespannen voet staan met de drukkers. Veel van hun werk is ons slechts in handschriften bewaard, terwijl de drukpers al volop draaide. Ze bedrijven de literatuur als luxe, naast een dagelijks bestaan waarmee ze hun brood verdienen. Alleen de allerbesten onder hen komen voor vormen van bezoldiging van stadswege in aanmerking. In Brugge is in de vijftiende eeuw Anthonis de Roovers aangesteld als stadsdichter, in Brussel zijn dat rond de eeuwwisseling achtereenvolgens Colijn Caillieu, Jan Pertcheval en Jan Smeken. Misschien volgt uit de gedachte aan literatuur als tijdverdrijf wel vanzelf het streven om iets moois of ontroerends te maken, dat niet meteen nuttig of toepasbaar hoeft te zijn. In elk geval zoeken de rederijkers het in een kunstige taal en kunstige rijmvormen die vanzelf een schoonheidsbeleving moesten opleveren. Maar dan wel naar de maatstaven van hun tijd, want op ons maakt het een erg gekunstelde indruk, dat gegoochel met die taal. Toch is het een belangrijk moment in de ontwikkeling van de Nederlandse Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
72 14. Verhalend gedicht, gedrukt in 1528, over het gevecht met de dood, van de Brusselse rederijker Colijn Caillieu. Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
Page 1 and 2:
Het literaire leven in de middeleeu
Page 3 and 4:
Woord vooraf VII Dit boekje gaat ov
Page 5 and 6:
2 voor ogen stond. Je bent niet all
Page 7 and 8:
4 veertien jaren blijkt Maria, de m
Page 9 and 10:
Barrières 6 Het is duidelijk dat d
Page 11 and 12:
8 Die ‘hij’ is namelijk Jezus,
Page 13 and 14:
10 II De Middelnederlandse literatu
Page 15 and 16:
Middelnederlands 12 Pas in de twaal
Page 17 and 18:
14 zichtbaar, in liefdesliederen en
Page 19 and 20:
16 3. Spannend heiligenleven over S
Page 21 and 22:
18 op elk moment van de dag hun leu
Page 23 and 24: 20 boekdrukkunst. Dat begint zo oms
Page 25 and 26: 22 kerk, waarschijnlijk over een Ke
Page 27 and 28: 24 hoogstens wat pentekeningen aan,
Page 29 and 30: [ ] = niet bewaard. Fouten en verbe
Page 31 and 32: 28 taal aangepast worden. Maar ook
Page 33 and 34: 30 6. Afdruk van houtblok met gegra
Page 35 and 36: 32 enigszins aanpassen aan de leess
Page 37 and 38: IV Van luisteren naar lezen 34 Wat
Page 39 and 40: 36 rend direct toegesproken alsof j
Page 41 and 42: 38 terwijl hij eveneens steeds weer
Page 43 and 44: 40 in aanmerking voor de lof die hi
Page 45 and 46: Van verzen naar proza 42 Maar de vo
Page 47 and 48: V Aan het hof 44 Aan de hoven in Li
Page 49 and 50: 46 allerlei motiveringen: de soever
Page 51 and 52: 48 eeuwig trouw heeft gezworen, zou
Page 53 and 54: 50 Nu gaat het natuurlijk wel om de
Page 55 and 56: 52 duidelijk zijn dat de oorspronke
Page 57 and 58: 54 zulks toch niet lukte - je moest
Page 59 and 60: 56 Immers, ledigheid is des duivels
Page 61 and 62: 58 Maar in de stad is al meteen een
Page 63 and 64: ontglipt, alsof je een paling bij z
Page 65 and 66: 62 duidelijk worden dat iedereen ee
Page 67 and 68: 64 verband met de voortplanting. Ma
Page 69 and 70: 66 verklede feestvierders. Daar bes
Page 71 and 72: 68 13. Titelpagina van boekje over
Page 73: 70 burger. Iemand als Uilenspiegel
Page 77 and 78: VII Over regels en betekenissen 74
Page 79 and 80: 76 Zegt nu zelf, welke clown, welke
Page 81 and 82: 78 want God en de duivel zijn in al
Page 83 and 84: 80 helden is verbonden met de wijze
Page 85 and 86: Modelfiguren 82 In de kringen van d
Page 87 and 88: 84 ende Blanchefloer is Diederik va
Page 89 and 90: 86 stemming over te dragen. Tot de
Page 91 and 92: Literatuuropgave 88 Per hoofdstuk w
Page 93 and 94: 90 Moderne Encyclopedie van de Were
Page 95 and 96: 91 Schuit; literatuur, volksfeest e
Page 97 and 98: 1100 1200 1300 ca. 1350 1350/1400 1
Page 99 and 100: 1400 ca. 1496 1500 ca. 1515 ca. 140
Page 101: Lijst van illustraties 94 1. Scaecs
show all

bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?