bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

More documents

Recommendations

Info

61 11. Winden latende duivels, op titelpagina van boek over boosaardige mannen uit het verleden van 1528. Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
62 duidelijk worden dat iedereen een zinvolle taak voor het geheel heeft en dat een ieder van de ander afhankelijk is. Vooral de uitvoerders van ogenschijnlijk onbelangrijke taken moeten zo hun motivering krijgen om aan de slag te blijven. Om meer overtuigingskracht te hebben voor bredere kringen van de bevolking wordt ook wel de variant aangebracht van het achterwerk dat in staking gaat in plaats van de ledematen. Er is zelfs de titel van een toneelstuk bekend dat naar deze situatie verwijst. Standenliteratuur Wat moest nu de taak van de burger zijn in dit gesloten en onbeweeglijke systeem? Daarover heerst lange tijd grote onenigheid. Buiten de stad beschouwt men hem als een boer die zijn plaats niet kent en die zich niet aan zijn taak houdt. Misschien is hij wel door de duivel gezonden om met zijn geld en woekerpraktijken de bestaande orde te vernietigen! Teksten uit hofkringen gaan hevig tekeer tegen dit schrikbeeld van de burger, waarbij deze aanduiding synoniem is met koopman en woekeraar. Maar de stad zelf heeft snel invloed op de standenliteratuur. En er komen allerlei instructies over zijn taken en beloningen, die verwoede pogingen doen om hem in de bestaande orde op te nemen, bijvoorbeeld als vierde stand. Doch ook andere ordeningen worden nu gesuggereerd, in veel meer standen, waarbij wordt uitgegaan van de ontwikkelingen in de stad. Allerlei stedelijke beroepen worden als stand gepresenteerd. Eigenlijk probeert die standenliteratuur nog de oude maatschappij-ordening vast te houden door allerlei aanpassingen in het model aan te brengen, terwijl in feite de macht van de steden en de burger naar de nieuwe ordening leidt van nationale staten met een parlement zoals we die nu kennen. Zeer populair was het Scaecspel uit de veertiende eeuw, bewerkt naar een Latijnse tekst van een eeuw eerder. De standen (veel meer dan drie) worden voorgesteld door schaakstukken, waarbij hun rechten en plichten zijn afgeleid uit de mogelijkheden die de stukken op het bord hebben. Zulke standenteksten hebben niet alleen het karakter van instructies, maar nemen ook de vorm aan van scherpe satiren waarin de standen van alles wordt verweten. Een aparte plaats krijgt de ironische standensatire: er wordt het omgekeerde gezegd van wat in feite bedoeld is, en zo iets kan een sterk hekelend effect hebben. Verkeerd gedrag wordt juist uitbundig geprezen en men krijgt de uitnodiging om zulk gedrag van harte voort te zetten. Het is hier dat we op een tekstsoort stuiten die bij uitstek geschikt was om in de stad eigen leefregels en een eigen moraal te ontwerpen. Immers, de leefregels die verbonden waren met de oude drie standen bleken al snel, ondanks allerlei Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
Page 1 and 2:
Het literaire leven in de middeleeu
Page 3 and 4:
Woord vooraf VII Dit boekje gaat ov
Page 5 and 6:
2 voor ogen stond. Je bent niet all
Page 7 and 8:
4 veertien jaren blijkt Maria, de m
Page 9 and 10:
Barrières 6 Het is duidelijk dat d
Page 11 and 12:
8 Die ‘hij’ is namelijk Jezus,
Page 13 and 14: 10 II De Middelnederlandse literatu
Page 15 and 16: Middelnederlands 12 Pas in de twaal
Page 17 and 18: 14 zichtbaar, in liefdesliederen en
Page 19 and 20: 16 3. Spannend heiligenleven over S
Page 21 and 22: 18 op elk moment van de dag hun leu
Page 23 and 24: 20 boekdrukkunst. Dat begint zo oms
Page 25 and 26: 22 kerk, waarschijnlijk over een Ke
Page 27 and 28: 24 hoogstens wat pentekeningen aan,
Page 29 and 30: [ ] = niet bewaard. Fouten en verbe
Page 31 and 32: 28 taal aangepast worden. Maar ook
Page 33 and 34: 30 6. Afdruk van houtblok met gegra
Page 35 and 36: 32 enigszins aanpassen aan de leess
Page 37 and 38: IV Van luisteren naar lezen 34 Wat
Page 39 and 40: 36 rend direct toegesproken alsof j
Page 41 and 42: 38 terwijl hij eveneens steeds weer
Page 43 and 44: 40 in aanmerking voor de lof die hi
Page 45 and 46: Van verzen naar proza 42 Maar de vo
Page 47 and 48: V Aan het hof 44 Aan de hoven in Li
Page 49 and 50: 46 allerlei motiveringen: de soever
Page 51 and 52: 48 eeuwig trouw heeft gezworen, zou
Page 53 and 54: 50 Nu gaat het natuurlijk wel om de
Page 55 and 56: 52 duidelijk zijn dat de oorspronke
Page 57 and 58: 54 zulks toch niet lukte - je moest
Page 59 and 60: 56 Immers, ledigheid is des duivels
Page 61 and 62: 58 Maar in de stad is al meteen een
Page 63: ontglipt, alsof je een paling bij z
Page 67 and 68: 64 verband met de voortplanting. Ma
Page 69 and 70: 66 verklede feestvierders. Daar bes
Page 71 and 72: 68 13. Titelpagina van boekje over
Page 73 and 74: 70 burger. Iemand als Uilenspiegel
Page 75 and 76: 72 14. Verhalend gedicht, gedrukt i
Page 77 and 78: VII Over regels en betekenissen 74
Page 79 and 80: 76 Zegt nu zelf, welke clown, welke
Page 81 and 82: 78 want God en de duivel zijn in al
Page 83 and 84: 80 helden is verbonden met de wijze
Page 85 and 86: Modelfiguren 82 In de kringen van d
Page 87 and 88: 84 ende Blanchefloer is Diederik va
Page 89 and 90: 86 stemming over te dragen. Tot de
Page 91 and 92: Literatuuropgave 88 Per hoofdstuk w
Page 93 and 94: 90 Moderne Encyclopedie van de Were
Page 95 and 96: 91 Schuit; literatuur, volksfeest e
Page 97 and 98: 1100 1200 1300 ca. 1350 1350/1400 1
Page 99 and 100: 1400 ca. 1496 1500 ca. 1515 ca. 140
Page 101: Lijst van illustraties 94 1. Scaecs
show all

bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?