bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

More documents

Recommendations

Info

12. Rijmtekst over zotten en narren wier gedrag naar de ondergang voert, uit 1500. 65 erbij. Men zal belanden in Narragonia (het zottenland), Utopia (een niet bestaand droomland), Luilekkerland, Hongherijen (een woordspel met Hongarije en ‘Hongerland’), of gewoon de Hel. We moeten ons het zó voorstellen dat wat in die teksten staat, werd uitgebeeld en gespeeld door de Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
66 verklede feestvierders. Daar bestaan ook afbeeldingen van, heel direct als vertier op de straten maar ook als thema in de schilderkunst. Van dat laatste is het Narrenschip van Jeroen Bosch uit het begin van de zestiende eeuw een bekend voorbeeld. Het veroordeelde gedrag vloeit samen met de personen die zich eraan schuldig zouden maken. In feite komt het er steeds op neer dat het vooral om onproduktieve groeperingen gaat die het moeten ontgelden. Voor hen was in het dynamische stadsleven geen plaats. Tot onze ontsteltenis behoren dan tot de ‘veroordeelden’ juist de sociaal zwakkeren, van wie wij menen dat het tot de verantwoordelijkheid van de samenleving behoort om voor hen te zorgen. Daar denkt men in de middeleeuwen opvallend anders over. Er zijn geen sociale verzekeringen. Iemand die ziek is, en dus niets meer verdient, is kennelijk gestraft door God voor zijn zonden. Een bejaarde zonder geld heeft verzuimd voor zijn oude dag te zorgen. Verarmde adel die naar de stad stroomt door allerlei rampen en hervormingen op het platteland wordt voorgehouden dat men te veel heeft potverteerd in plaats van hard te werken. Iemand de geen werk kan vinden, is lui. Als het slecht met je gaat, is dat automatisch je eigen schuld. En de stad kan je niet meer gebruiken. Symbolisch word je afgevoerd. En in werkelijkheid moet je maar hopen dat de barmhartigheid van de kerk en rijke mensen uitkomst zal brengen. De plaats van de vrouw Ook in meer algemene zin vindt de stad in de literatuur een uitstekend middel om af te rekenen met ongewenst gedrag en ongewenste personen. Aan het eind van de vijftiende eeuw komt een stroom satirische teksten op gang tegen vrouwen. Na het midden van de zestiende eeuw zwakt dit weer af. Op zichzelf is dat al een sterke aanwijzing dat er in de stad, en in de maatschappij in het algemeen, iets aan de hand is met de opvattingen over het gewenste gedrag van vrouwen in die tijd. Inderdaad was hun positie door de accentverschuiving van het platteland naar de stad aanzienlijk veranderd. Op het platteland vervulde zij allerlei taken buitenshuis. Bovendien fungeerde de oudere vrouw als nieuwscentrum en als hulp bij ziekte, geboorte en sterven. Ze speelde, kortom, een vrij centrale rol in de plattelandsgemeenschap. Maar in de stad wordt dat anders. Door de arbeidsdeling in allerlei ambten, bedrijven en ambachten raken al haar taken ondergebracht bij de beroepsuitoefening van mannen. Ze wordt buitenshuis overbodig, of zelfs een lastige concurrente die geweerd wordt uit de gilden. Haar taak ligt in de stad binnen het gezin. Ze moet het huishouden doen en de kinderen opvoeden. Men zegt dan ook wel dat aan het eind van de middeleeuwen het Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
Page 1 and 2:
Het literaire leven in de middeleeu
Page 3 and 4:
Woord vooraf VII Dit boekje gaat ov
Page 5 and 6:
2 voor ogen stond. Je bent niet all
Page 7 and 8:
4 veertien jaren blijkt Maria, de m
Page 9 and 10:
Barrières 6 Het is duidelijk dat d
Page 11 and 12:
8 Die ‘hij’ is namelijk Jezus,
Page 13 and 14:
10 II De Middelnederlandse literatu
Page 15 and 16:
Middelnederlands 12 Pas in de twaal
Page 17 and 18: 14 zichtbaar, in liefdesliederen en
Page 19 and 20: 16 3. Spannend heiligenleven over S
Page 21 and 22: 18 op elk moment van de dag hun leu
Page 23 and 24: 20 boekdrukkunst. Dat begint zo oms
Page 25 and 26: 22 kerk, waarschijnlijk over een Ke
Page 27 and 28: 24 hoogstens wat pentekeningen aan,
Page 29 and 30: [ ] = niet bewaard. Fouten en verbe
Page 31 and 32: 28 taal aangepast worden. Maar ook
Page 33 and 34: 30 6. Afdruk van houtblok met gegra
Page 35 and 36: 32 enigszins aanpassen aan de leess
Page 37 and 38: IV Van luisteren naar lezen 34 Wat
Page 39 and 40: 36 rend direct toegesproken alsof j
Page 41 and 42: 38 terwijl hij eveneens steeds weer
Page 43 and 44: 40 in aanmerking voor de lof die hi
Page 45 and 46: Van verzen naar proza 42 Maar de vo
Page 47 and 48: V Aan het hof 44 Aan de hoven in Li
Page 49 and 50: 46 allerlei motiveringen: de soever
Page 51 and 52: 48 eeuwig trouw heeft gezworen, zou
Page 53 and 54: 50 Nu gaat het natuurlijk wel om de
Page 55 and 56: 52 duidelijk zijn dat de oorspronke
Page 57 and 58: 54 zulks toch niet lukte - je moest
Page 59 and 60: 56 Immers, ledigheid is des duivels
Page 61 and 62: 58 Maar in de stad is al meteen een
Page 63 and 64: ontglipt, alsof je een paling bij z
Page 65 and 66: 62 duidelijk worden dat iedereen ee
Page 67: 64 verband met de voortplanting. Ma
Page 71 and 72: 68 13. Titelpagina van boekje over
Page 73 and 74: 70 burger. Iemand als Uilenspiegel
Page 75 and 76: 72 14. Verhalend gedicht, gedrukt i
Page 77 and 78: VII Over regels en betekenissen 74
Page 79 and 80: 76 Zegt nu zelf, welke clown, welke
Page 81 and 82: 78 want God en de duivel zijn in al
Page 83 and 84: 80 helden is verbonden met de wijze
Page 85 and 86: Modelfiguren 82 In de kringen van d
Page 87 and 88: 84 ende Blanchefloer is Diederik va
Page 89 and 90: 86 stemming over te dragen. Tot de
Page 91 and 92: Literatuuropgave 88 Per hoofdstuk w
Page 93 and 94: 90 Moderne Encyclopedie van de Were
Page 95 and 96: 91 Schuit; literatuur, volksfeest e
Page 97 and 98: 1100 1200 1300 ca. 1350 1350/1400 1
Page 99 and 100: 1400 ca. 1496 1500 ca. 1515 ca. 140
Page 101: Lijst van illustraties 94 1. Scaecs
show all

bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?