bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

More documents

Recommendations

Info

3 lijk bijgezegd worden. Of het nu elders is of vroeger, steeds gaat het om werelden waarmee je direct te maken hebt. Die andere tijd begint trouwens al heel gauw. Als je nu de roman Turks fruit van Jan Wolkers uit 1969 leest, zul je nauwelijks geschokt zijn door de erotische hoogstanden en de medische horror waaronder de hoofdfiguren gebukt gaan. Misschien vind je het wel wat ouderwets, nu er in onze tijd nauwelijks meer een taboe rust op het praten over kanker en seksualiteit. Maar het boek hoort thuis in een tijd waarin men nog maar net begonnen was om zich van zulke taboes te bevrijden. En daarbij speelde juist dat boek - en wat later ook de film - vooral voor jongeren een belangrijke rol: het is niet toevallig dat Wolkers in de jaren zestig een typische school-auteur wordt, zoals Maarten 't Hart dat nu is. Gezien tegen die historische achtergrond kan het boek aan belang winnen, vooral omdat je je gewapend met die kennis beter kunt identificeren met de emoties en problemen van de hoofdfiguren. En omgekeerd maken ze je vertrouwd met een fase in ontwikkelingen waarvan je zelf ook een produkt bent. Oudere literatuur Nu kun je natuurlijk ook gewoon blijven lezen zonder die historische of regionale belangstelling. Vaak is er dan niet zoveel aan. Je leest alles gewoon naar je toe. Je bent zelf de maatstaf van alle dingen. Wat je niet begrijpt, sla je over of je interpreteert het naar je toe, zonder er acht op te slaan of het zo bedoeld is of zo gelezen werd in de tijd of streek van ontstaan. Laten we maar meteen een sprong maken naar de middeleeuwse literatuur. Die staat het verst weg in onze Nederlandse literatuur. Je wordt meteen geconfronteerd met andere manieren van schrijven (verhalen op rijm) en andere ideeën (standenmaatschappij). Bovendien is er nog de extra barrière van een andere taal, die in het gunstigste geval een beetje op het huidige Nederlands lijkt. Stel nu dat je daar allemaal geen probleem van maakt en zo maar de Beatrijs probeert te lezen. Die tekst, meer dan zes eeuwen oud, gaat over een non die ontzettend verliefd is op een jonge edelman buiten het klooster. Ze houdt het niet uit en ze verlaat het klooster om met hem de wereld in te trekken. Ze krijgen twee kinderen, maar na zeven jaar houdt die jongeling het verder voor gezien. Om voor zichzelf en de kinderen te kunnen zorgen, weet Beatrijs niets beters te doen dan hoer te worden, ook al vindt ze dat buitengewoon onaangenaam. Weer na zeven jaar, nu vol ellende, komt ze in de buurt van haar oude klooster. En ze krijgt in een droom de opdracht om haar oude baan van kosteres daar weer op te nemen. Tot haar stomme verbazing heeft dan niemand in het klooster iets in de gaten: in al die Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
4 veertien jaren blijkt Maria, de moeder van Jezus, haar taak ongemerkt overgenomen te hebben. Maar daarmee is de kous niet af: uit wroeging biecht Beatrijs alles op, doet boete en daarmee komt ze ten slotte toch nog voor het eeuwige leven in aanmerking. Zo'n verhaal zul je, zonder meer, algauw raar, flauw en kinderachtig vinden. Bovendien heb je allerlei vragen. Waarom gaat ze niet gewoon werken? Waarom laat die jongeling haar zo maar zitten? Waarom biecht ze alles op? En vooral, waarom bewijst Maria haar eigenlijk die toch niet geringe dienst? Als je zulke vragen hebt, sla je in feite al meteen een brug naar de middeleeuwse wereld met al die op het eerste gezicht onverklaarbare zaken. En het ligt nogal voor de hand dat kennisneming van de middeleeuwse ideeënwereld een heleboel van die vragen zal kunnen oplossen, waardoor de tekst heel wat begrijpelijker en attractiever wordt. Want het gaat om problemen die toen onder veel mensen leefden. En van die mensen en die problemen stammen wij af. De resten van kloosters, kastelen en stadsmuren zien we nog om ons heen, de gedachten van de mensen die daarin leefden zijn nog aanwezig in onze manieren van denken. Door kennisneming van het verleden verscherp je je inzicht in het heden. En de literatuur heeft een belangrijke rol gespeeld in het historische ontwikkelingsproces. We leren niet alleen hoe wisselende groepen mensen hun gedachten en emoties neerlegden in allerlei vormen van literatuur, we kunnen ook constateren hoe literatuur invloed uitoefent op de meningsvorming. 1. De koopman, in een standenboek uit 1483. Herman Pleij, Het literaire leven in de middeleeuwen
Page 1 and 2: Het literaire leven in de middeleeu
Page 3 and 4: Woord vooraf VII Dit boekje gaat ov
Page 5: 2 voor ogen stond. Je bent niet all
Page 9 and 10: Barrières 6 Het is duidelijk dat d
Page 11 and 12: 8 Die ‘hij’ is namelijk Jezus,
Page 13 and 14: 10 II De Middelnederlandse literatu
Page 15 and 16: Middelnederlands 12 Pas in de twaal
Page 17 and 18: 14 zichtbaar, in liefdesliederen en
Page 19 and 20: 16 3. Spannend heiligenleven over S
Page 21 and 22: 18 op elk moment van de dag hun leu
Page 23 and 24: 20 boekdrukkunst. Dat begint zo oms
Page 25 and 26: 22 kerk, waarschijnlijk over een Ke
Page 27 and 28: 24 hoogstens wat pentekeningen aan,
Page 29 and 30: [ ] = niet bewaard. Fouten en verbe
Page 31 and 32: 28 taal aangepast worden. Maar ook
Page 33 and 34: 30 6. Afdruk van houtblok met gegra
Page 35 and 36: 32 enigszins aanpassen aan de leess
Page 37 and 38: IV Van luisteren naar lezen 34 Wat
Page 39 and 40: 36 rend direct toegesproken alsof j
Page 41 and 42: 38 terwijl hij eveneens steeds weer
Page 43 and 44: 40 in aanmerking voor de lof die hi
Page 45 and 46: Van verzen naar proza 42 Maar de vo
Page 47 and 48: V Aan het hof 44 Aan de hoven in Li
Page 49 and 50: 46 allerlei motiveringen: de soever
Page 51 and 52: 48 eeuwig trouw heeft gezworen, zou
Page 53 and 54: 50 Nu gaat het natuurlijk wel om de
Page 55 and 56: 52 duidelijk zijn dat de oorspronke
Page 57 and 58:
54 zulks toch niet lukte - je moest
Page 59 and 60:
56 Immers, ledigheid is des duivels
Page 61 and 62:
58 Maar in de stad is al meteen een
Page 63 and 64:
ontglipt, alsof je een paling bij z
Page 65 and 66:
62 duidelijk worden dat iedereen ee
Page 67 and 68:
64 verband met de voortplanting. Ma
Page 69 and 70:
66 verklede feestvierders. Daar bes
Page 71 and 72:
68 13. Titelpagina van boekje over
Page 73 and 74:
70 burger. Iemand als Uilenspiegel
Page 75 and 76:
72 14. Verhalend gedicht, gedrukt i
Page 77 and 78:
VII Over regels en betekenissen 74
Page 79 and 80:
76 Zegt nu zelf, welke clown, welke
Page 81 and 82:
78 want God en de duivel zijn in al
Page 83 and 84:
80 helden is verbonden met de wijze
Page 85 and 86:
Modelfiguren 82 In de kringen van d
Page 87 and 88:
84 ende Blanchefloer is Diederik va
Page 89 and 90:
86 stemming over te dragen. Tot de
Page 91 and 92:
Literatuuropgave 88 Per hoofdstuk w
Page 93 and 94:
90 Moderne Encyclopedie van de Were
Page 95 and 96:
91 Schuit; literatuur, volksfeest e
Page 97 and 98:
1100 1200 1300 ca. 1350 1350/1400 1
Page 99 and 100:
1400 ca. 1496 1500 ca. 1515 ca. 140
Page 101:
Lijst van illustraties 94 1. Scaecs
show all

bekijken - digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?