1 SUCCULENTA jaargang 79 (1) 2000 - Au Cactus Francophone

VAN KNOP TOT KELK
(6) ECHINOPSIS TUBIFLORA (PFEIFF.) ZUCC.
Albert Pilot
Ik vind vele cactusgeslachten interessant,
maar Echinopsis heeft bij mij toch wel
een streepje voor. Echinopsis vertoont een
zeer interessante knopontwikkeling, waarover
straks meer, maar dit geslacht heeft
ook prachtige bloemen, die indrukwekkend
groot zijn aan betrekkelijk kleine planten.
Er is een behoorlijke verscheidenheid in het
uiterlijk van bloemen en planten binnen het
geslacht. En het zijn robuuste planten die
goed groeien, niet moeilijk doen bij een
wat achteloze verzorging en ‘s zomers ook
naar buiten kunnen. Ze vormen gemakkelijk
nieuwe jonge planten (soms wel wat erg
veel), zonder dat je hoeft te zaaien.
Maar het meest fascineert mij de interessante
knopontwikkeling. Er ontstaan in het
voorjaar op de gebruikelijke wijze knoppen,
die dan gedurende een flinke periode
1 : een knop van zo’n 1/2 cm.
Foto’s van de schrijver
schijnbaar in rust blijven (foto 1) totdat er
iets bijzonders gebeurt. Wat er precies gebeurt
weet ik niet, maar na een ‘trigger’,
een startschot als het ware, volgt een periode
waarin de knop gaat doorgroeien (foto
2). De knop, die wekenlang ongeveer een
lengte van een halve centimeter had, groeit
in een aantal dagen uit in een verbazingwekkend
tempo tot zo’n 15 tot 20 cm (foto
4) om vervolgens precies op een vast tijdstip
in de avond zich te openen tot een
grote, prachtige bloem (foto 5). Die bloem
blijft een nacht en soms nog een dag open
om vervolgens te verwelken.
Van de Wouw (1977) verbond dit verschijnsel
aan de functie van de bloemen bij
de voortplanting. Hij deed daar enig onderzoek
naar en schreef: “Nog merkwaardiger
is het in zeer korte tijd opengaan van de
bloemen van nachtbloeiers zoals Echinopsis
eyriesii. In anderhalf uur tijd opent de
bloem zich om zich na één nacht weer
voorgoed te sluiten. Opmerkelijk daarbij is
dat de plant zelfsteriel is. Op hetzelfde tijdstip,
in die éne nacht in een heel jaar,
moeten meerdere planten bloeien om bevrucht
te worden. Dat gebeurde ook bij
twee ongeveer even grote variëteiten van
E. eyriesii, die vlak naast elkaar stonden en
dezelfde verzorging kregen. De ene plant
vormde twee bloemen, de andere drie. Alle
vijf openden zich op hetzelfde moment. Bevruchting
door met een penseel stuifmeel
over te brengen op de stamper lukte niet
met stuifmeel van dezelfde bloem. Ook van
de ene bloem op de andere van dezelfde
plant lukte niet! Wél werd zaad gevormd
door kruisbestuiving van de ene plant op
de andere.”
Van den Houten publiceerde in 1927 een
foto met 5 planten die in totaal 29 (!) bloe-
246 Succulenta jaargang 79 (6) 2000