1 SUCCULENTA jaargang 79 (1) 2000 - Au Cactus Francophone

AGAVEN: WHAT’S IN A NAME?
DEEL 4: CONTINENTAAL NOORD-AMERIKA, SUBGENUS AGAVE
Peter J.K. Kuppen
In dit deel komen de agaven van de
subgenus Agave aan bod. Ook van dit
subgenus worden alle geldige namen weergegeven
evenals zoveel mogelijk de bekende
synoniemen. Zoals u zult zien hebben
er sinds het verschijnen van het beroemde
boek van Gentry in 1982 nog grote wijzigingen
plaatsgevonden. Van ingeburgerde
namen als A. angustifolia en A. neomexicana
zal blijken dat deze in feite niet geldig
zijn.
Agave
De soorten in subgenus Agave zijn over
het algemeen zeer imposant. Dat komt
door de omvang van bladeren, stekels en
bloemstengel. Bladeren van enkele meters
komen voor en de bloemstengel kan tot
boven de 10 meter reiken. De variatie in
vorm en kleur is minder groot dan in subgenus
Littaea. De kleur van de bladeren
varieert van blauwgroen tot donkergroen.
De bloeivorm is een stengel met zijtakken
met daaraan de bloemen (zie foto’s).
Het uitgangspunt voor de naamgeving
van Agave is ook hier weer het boek van
Gentry uit 1982. De (vele) publicaties die
daarna nog zijn verschenen over de namen
van de soorten in dit subgenus zijn zoveel
mogelijk achterhaald en worden besproken.
Veranderingen in het post-Gentry tijdperk
Naamswijzigingen
In 1983 verscheen een Engelstalig boek
van de Nederlander D.O. Wijnands. In dit
boek worden planten, die te zien zijn
op botanische tekeningen uit de periode
1682-1719, besproken en geïdentificeerd.
Wijnands heeft hier een zeer nauwkeurige
studie van gemaakt en komt tot diverse
verrassende conclusies. De belangrijkste
consequentie van zijn werk voor de naamgeving
van agaven is dat de planten die
benoemd worden, o.a. ook door Gentry, als
A. angustifolia, aangeduid dienen te worden
als A. vivipara. Een van de tekeningen
staat volgens Wijnands voor het lectotype
van A. vivipara. Daar bij de oorspronkelijke
beschrijving van A. angustifolia door
Haworth juist naar deze tekening verwezen
wordt, is de geldige naam voor deze soort
A. vivipara (Wijnands, 1983). In nog minstens
twee andere publicaties is deze wijziging
overgenomen (Forster, 1992; Smith,
1999).
Gentry beschouwde A. scabra Salm-
Dyck (1859) als een geldige naam, maar
zag volgens Ullrich een paar dingen over
het hoofd (Ullrich, 1992). A. scabra Ortega
(1797) was namelijk al veel eerder gepubliceerd,
maar de plant in deze publicatie
is later geïdentificeerd als behorend
tot Manfreda (McVaugh, 1989). A. scabra
Salm-Dyck is dus een homoniem en geen
geldige naam. Verder is de door Salm-
Dyck in 1859 beschreven A. scabra niet de
soort waar Gentry deze naam aan toekende,
maar was dit A. parryi Engelm. (1875)
(Ullrich, 1992). Omdat A. scabra echter
geen geldige naam is, hoeft de naam A.
parryi niet vervangen te worden door A.
scabra. De juiste naam voor de soort waar
Gentry A. scabra Salm-Dyck (1859) aan
toekende is A. asperrima Jacobi (1864)
(Ullrich, 1992).
Gentry onderscheidde bij A. parryi nog
diverse variëteiten, namelijk couesii, huachucensis
en truncata, maar gaf al aan dat
nadere studie nog noodzakelijk was (Gentry,
1982). Volgens Ullrich zijn het geen
verschillende soorten. Volgens hem zijn de
80 Succulenta jaargang 79 (2) 2000