Untitled - Stichting Papua Erfgoed

duidelijk, hoe moeilijk de psyche van de Papoea voor ons te begrijpen
is. Bij de Wisselmeren had ik deze klacht ook meermalen
gehoord. Een Papoea, die in Europese ogen een moordenaar en een
dief is, kan in zijn eigen dorp een uitstekende reputatie hebben.
Vele Papoea's vragen zich af, hoe een man rustig kan sterven als
hij weet dat hij aUéén naar de overzijde moet, niet omringd door
de mensen die hij vermoord heeft. Kemonie, een opperhoofd aan
de Mamberemo-rivier en een vriend van Jan van Eechoud, bekende
eens met een schuldig gevoel dat hij nog nooit iemand had
vermoord. „Wat doe je nu als je sterft?" vroeg de ontdekkingsreiziger.
Kemonie zag zijn ontmoeting met zijn Opperwezen tamelijk
donker in, maar „zijn hart vond doodmaken niet mooi" — en
zijn Europese vriend stond voor een nieuw raadsel, want hij had
weinig Papoea's ontmoet die er dergelijke opvattingen op nahielden.
De laatste koppensnellerij in Papoea, waar het de Gouverneur
Sir Hubert Murray met beperkte hulpmiddelen en eindeloos geduld
is gelukt het district te pacificeren, vond plaats in 1931. Enkele
jonge vrouwen weigerden toen te trouwen, als hun vrijers hun
geen trofeeën konden brengen ten bewijze dat zij mensen hadden
gedood. Deze uiteenlopende opvattingen over wat moord is en wat
niet, zijn niet de enige problemen, waar de Europeanen mee te kampen
hebben. „Als je per se iemand wil vermoorden, waarom nam
je dan een arme oude vrouw? Waarom een kind?" Vele controleurs
hebben deze vragen gesteld, en het openhartige antwoord is altijd:
„Omdat ze gemakkelijk te vangen zijn en geen pijl en boog hebben."
Deze zoekers naar de weg van de minste weerstand worden niet gehinderd
door eergevoel en valse schaamte.
Vreedzame uitbreiding van de invloedssfeer eist begrip voor wat
er in de Papoea's omgaat. „Een ding dat zij met ons gemeen hebben
is gevoel voor rechtvaardigheid," zei Raphael Den Haan. Zij hebben
een kinderlijke tegenzin om iets voor niets te geven, een karaktertrek
die in de rest van de wereld niet onbekend is; maar de Papoea's
zijn minder geneigd een zaak nog eens aan te kijken dan verder
ontwikkelde volken. Aan de andere kant voelde Neenatoutage zich
schuldig omdat hij een varken, waar hij al voor betaald was, niet
had afgeleverd.
Dit gevoel voor rechtvaardigheid wordt gekrenkt door straf-expedities,
die schuldigen en onschuldigen over één kam scheren en
meer kwaad dan goed doen. Maar Europeanen, die weinig van de
169