Steeds gewoner, nooit gewoon.pdf - Sociaal en Cultureel Planbureau
Steeds gewoner, nooit gewoon.pdf - Sociaal en Cultureel Planbureau
Steeds gewoner, nooit gewoon.pdf - Sociaal en Cultureel Planbureau
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
steeds <strong>gewoner</strong>, <strong>nooit</strong> <strong>gewoon</strong><br />
1 Gewoon homo (kunn<strong>en</strong>) zijn?<br />
24<br />
Saskia Keuz<strong>en</strong>kamp (scp)<br />
1.1 E<strong>en</strong> korte terugblik 1<br />
De acceptatie van homoseksualiteit in Nederland heeft in de vorige eeuw e<strong>en</strong> flinke<br />
impuls gekreg<strong>en</strong>. Aan het begin van de twintigste eeuw was seks tuss<strong>en</strong> twee person<strong>en</strong><br />
van hetzelfde geslacht weliswaar niet strafbaar, zoals in veel andere land<strong>en</strong>, maar dat<br />
betek<strong>en</strong>de ge<strong>en</strong>szins dat het werd goedgekeurd; homoseksuele contact<strong>en</strong> vond<strong>en</strong> vooral<br />
ondergronds plaats. Aan deze relatieve tolerantie kwam e<strong>en</strong> einde to<strong>en</strong> door toedo<strong>en</strong><br />
van de invloedrijker geword<strong>en</strong> katholiek<strong>en</strong> <strong>en</strong> gereformeerd<strong>en</strong> de tot dan toe tamelijk<br />
liberale zedelijkheidswetgeving in 1911 werd aangepast. Zo werd op het gebied van<br />
homoseksualiteit het beruchte artikel 248bis van het Wetboek van Strafrecht ingevoerd.<br />
Seksueel contact tuss<strong>en</strong> meer- <strong>en</strong> minderjarig<strong>en</strong> (tuss<strong>en</strong> de 16 <strong>en</strong> 21 jaar) van hetzelfde<br />
geslacht werd strafbaar – op straffe van vier jaar gevang<strong>en</strong>is. Heteroseksueel contact<br />
tuss<strong>en</strong> volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> minderjarig<strong>en</strong> (vanaf 16 jaar) was wel toegestaan.<br />
De afkeur<strong>en</strong>de houding kwam behalve in de wetgeving ook tot uiting in de medische<br />
wet<strong>en</strong>schap. Homoseksualiteit werd in de twintigste eeuw nog lang als e<strong>en</strong> ziekte<br />
beschouwd. Psychiaters onderwierp<strong>en</strong> homoseksuele mann<strong>en</strong> <strong>en</strong> lesbische vrouw<strong>en</strong><br />
aan therapieën, waaronder bij mann<strong>en</strong> castratie, om h<strong>en</strong> af te help<strong>en</strong> van hun<br />
‘ afwijking’.<br />
Geïnspireerd door het Duitse Wiss<strong>en</strong>schaftlich Humanitäres Komitee riep Jacob Schorer<br />
in 1912 de eerste Nederlandse ‘homo-organisatie’ in het lev<strong>en</strong>: het latere Nederlandsch<br />
Wet<strong>en</strong>schappelijk Humanitair Komitee. Deze streed voor afschaffing van artikel 248bis. Veel<br />
steun kreeg het Komitee echter niet <strong>en</strong> uiteindelijk zou pas in 1971 artikel 248bis uit het<br />
Wetboek van Strafrecht word<strong>en</strong> geschrapt.<br />
Op 7 december 1946 werd de Shakespeare Club opgericht, die in 1949 officieel werd omgedoopt<br />
tot Cultuur- <strong>en</strong> Ontspannings C<strong>en</strong>trum – de huidige Nederlandse Ver<strong>en</strong>iging tot Integratie<br />
van Homoseksualiteit coc. Behalve op het bied<strong>en</strong> van cultuur <strong>en</strong> ontspanning richtte<br />
het coc zich op ‘sociale emancipatie’. Lange tijd ging het daarbij vooral om de strijd voor<br />
afschaffing van artikel 248bis. Jonger<strong>en</strong> onder de 21 jaar kond<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> lid word<strong>en</strong> <strong>en</strong> hadd<strong>en</strong><br />
zich ver<strong>en</strong>igd in eig<strong>en</strong> ‘stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong>werkgroep<strong>en</strong>’. Deze organiseerd<strong>en</strong> ‘dans acties’ 2 ,<br />
gem<strong>en</strong>gde feest<strong>en</strong>, <strong>en</strong> zett<strong>en</strong> in 1969 de eerste homodemonstratie in Nederland op touw,<br />
gericht op het afschaff<strong>en</strong> van artikel 248bis. Het coc werd in 1973 officieel erk<strong>en</strong>d, <strong>en</strong><br />
kwam daarmee in aanmerking voor subsidie van de overheid.<br />
In de jar<strong>en</strong> zestig <strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tig voltrok zich e<strong>en</strong> omslag in de publieke opinie: waar in<br />
1968 nog 36% van de bevolking negatief reageerde op de stelling dat homoseksuel<strong>en</strong> zo<br />
veel mogelijk vrij moest<strong>en</strong> zijn om hun lev<strong>en</strong> te leid<strong>en</strong> zoals zij will<strong>en</strong>, gold dat in 1980<br />
nog maar voor 7%. De Nederlandse bevolking veranderde niet alle<strong>en</strong> sterk van m<strong>en</strong>ing<br />
over homoseksualiteit, maar ook over echtscheiding, seks voor <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> het huwelijk,<br />
abortus, prostitutie <strong>en</strong> pornografie. Beperk<strong>en</strong>de wett<strong>en</strong> op die terrein<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> in de
Change language