Steeds gewoner, nooit gewoon.pdf - Sociaal en Cultureel Planbureau

17 Binnenlandse zaken; Chinese Nederlanders over
homoseksualiteit
Gert Hekma, m.m.v. Jenny Ho (UvA)
17.1 Onzichtbaarheid van homoseksualiteit in de Chinese gemeenschap
Wanneer je oudere Nederlanders van Chinese afkomst naar homo’s en lesbo’s vraagt,
zeggen ze ‘die zijn er niet’. Als je verder doorvraagt, dan erkennen ze dat ze er waarschijnlijk
wel zijn maar voegen eraan toe dat die er nooit voor zullen uitkomen, omdat
het ongepast is. Hun ouders zouden dit moeilijk accepteren. Ook de sleutelfiguren uit
de Chinese gemeenschap die we interviewden, vroegen zich vaak af of er eigenlijk wel
homo’s en lesbo’s in Chinees Nederland te vinden zijn. Uiteindelijk hebben we toch
Chinese homoseksuele mannen en vrouwen gevonden en ook genoeg informatie over
hun huidige situatie, maar niets over de geschiedenis van deze subgroep. Dat zou een
apart, intensief onderzoek vergen omdat het thema verzwegen werd en niet is beschreven.
Hoewel we zowel homo’s en lesbo’s als heteroseksuele sleutelfiguren hebben
gevonden en die openhartig met ons hebben gesproken, willen we benadrukken dat het
gaat om een klein en zeker geen representatief onderzoek, alleen al omdat de Chinese
gemeenschap in Nederland zelf zo divers is. Er dient de nodige voorzichtigheid te worden
betracht met onze uitkomsten.
Dit hoofdstuk bespreekt hoe Chinese Nederlanders denken over homoseksualiteit en
welke ontwikkelingen zich in de Chinese cultuur hebben voorgedaan rond ‘kameraden’
(het woord dat Chinese homo’s en lesbo’s tegenwoordig zelf gebruiken) sinds de jaren
zeventig. Het onderzoek is gebaseerd op literatuurstudie en op interviews met sleutelfiguren
(zie de lijst aan het eind van dit hoofdstuk).
17.2 Chinese gemeenschap in Nederland
De eerste Chinezen arriveerden rond 1900 als zeelieden in Nederland en vestigden zich
hier tijdelijk in pensions, op zoek naar een baan op een volgende boot. De eerste groep
van Nederlandse Chinezen bestond rond de Eerste Wereldoorlog uit 3000 tot 4000
mensen. Ze waren voornamelijk gevestigd op Katendrecht in Rotterdam en in de Amsterdamse
Nieuwmarktbuurt. Na 1920 ontwikkelde Rotterdam zich tot de belangrijkste
Europese ‘Chinezenmarkt’, meestal voor werk in de zeevaart. De Chinezen woonden in
sterk afgesloten gemeenschappen en hadden weinig tot geen contact met autochtone
Nederlanders. Door de economische crisis in de jaren dertig zijn veel van hen, soms min
of meer gedwongen, teruggekeerd naar China. In 1940 waren er nog een paar honderd
overgebleven. Zij probeerden te overleven onder meer met de verkoop van pindakoeken
en werden daarom pindamannen of -Chinezen genoemd (Van Heek 1936; Wubben 1986).
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen de Chinezen vooral om twee redenen naar
Nederland: vanwege politieke veranderingen in het land van herkomst en vanwege
305