Steeds gewoner, nooit gewoon.pdf - Sociaal en Cultureel Planbureau

steeds gewoner, nooit gewoon
sociaaleconomische motieven. Na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 vluchtten
veel Chinezen daarvandaan om politieke redenen. In de jaren zestig en zeventig kwamen
ze uit Hongkong, de zuidelijke kustprovincies van het vasteland van China en uit Macau,
Maleisië, Singapore en Taiwan. Voor hen ging het vooral om verbetering van hun sociaaleconomische
positie en zij gingen, anders dan de ‘gastarbeiders’, werken in een eigen
Chinese economie van restaurants en aanleverbedrijven. Voor en na de onafhankelijkheid
van Suriname in 1975 volgde een groep zogenaamde Hakka Chinezen uit die nieuwe
staat (Hakka is een Chinese subgroep met een eigen dialect).
Een groot gedeelte van de Chinese gemeenschap is voor 1980 naar Nederland gekomen
uit Hongkong en China. In de jaren zeventig is een piek te constateren door de toestroom
van vrouwen en kinderen op basis van gezinshereniging, vooral uit Hongkong.
In de tweede helft van de jaren tachtig en begin jaren negentig is er een toename van
Chinezen uit China die gebruikmaken van de versoepeling van de regels ten aanzien van
emigratie. 1
Intussen woont er een zeer diverse groep Chinezen in Nederland die uit verschillende
windstreken afkomstig is, die soms wel Chinees maar geen Nederlands spreekt of, zoals
zij die afkomstig zijn uit Indonesië, geen Chinees maar wel Nederlands. In het begin
domineerde het Kantonees, tegenwoordig het Mandarijn. Een grote groep leeft in een
Chinese gemeenschap die weinig geïntegreerd is in de Nederlandse samenleving, maar
door de sterke spreiding en door het Nederlandse onderwijs is een deel van de jongere
generatie beter geïntegreerd geraakt. Door de diverse en ook lange immigratiegeschiedenis
is het onduidelijk hoeveel Chinezen er zijn in Nederland. In de officiële cijfers gaat
het om ongeveer 50.000 personen (van wie minstens één ouder niet-Nederlands is),
terwijl er een 30.000 Chinezen zijn die uit Indonesië of Suriname afkomstig zijn of hier
illegaal verblijven en daarom anders geregistreerd zijn (zie Harmsen 1998 en ook Rijkschroeff
1998: 95). Een sterke concentratie valt in de grote steden te constateren.
Twee derde van de Chinezen had al in 1990 de Nederlandse nationaliteit verworven
(Rijkschroeff 1998: 95, tegen 7% van de Turkse Nederlanders). Dat geldt ook voor de eerste
generatie, die veelal naar Nederland kwam met het idee om na een paar jaar terug
te keren naar het land van herkomst. Dit betekent dat zij zeer sterk gericht bleven op
hun moederland en daardoor niet of nauwelijks geïntegreerd zijn. Ook is taal vaak nog
een probleem en hebben ze weinig kennis van de Nederlandse samenleving. De tweede
generatie kent taal en cultuur wel omdat zij hier geboren en opgegroeid is en Nederlands
onderwijs heeft genoten. Zij worstelt meer met het opgroeien tussen twee culturen,
zoals veel jongeren uit de tweede generatie van alle etnische minderheden.
De eerste generatie is over het algemeen laaggeschoold en heeft geen of alleen basisonderwijs
gevolgd. De grote meerderheid werkt in de Chinese horeca. De tweede generatie
is veel beter opgeleid. 29% heeft een hbo- of universitair diploma en werkt minder in de
horeca maar veelal in de dienstverlening (Vogels et al. 1999: 225-226). Opvallend genoeg
keren zij uiteindelijk vaak terug naar een Chinese werkomgeving, omdat zij niet kunnen
aarden in de Nederlandse bedrijfscultuur. Veel kinderen gaan op woensdagmiddag en
zaterdag naar Chinese scholen, waar ze lessen in eigen cultuur en taal krijgen.
306